Özet:

Egemenlik kavramı, antik Yunandan günümüze tartışılan bir kavramdır. Ulus egemenliği, halkın egemenliği, devlet egemenliği, toprak egemenliği gibi birçok alanda kendisine yer bulan bu kavram, farklı düşünürler ve farklı disiplinler tarafından farklı yönleriyle ele alınmıştır. Son dönemde uluslararası siyasal sistemin yapısı, uluslararası hukuk ve uluslararası örgütlerdeki gelişmeler, egemenlik kavramının tartışılmasında farklı noktalara dikkati çekmektedir. Günümüzdeki gelişmeler neticesinde, eskinin mutlak yönetimleri ve yönetim anlayışlarının günümüzde eskisi kadar ‘mutlak’ olmadığı aşikardır. Dünyadaki tüm devlet ve yönetimler, ister istemez birtakım kurum ve kurallarla sınırlanmaktadır. Bunun akabinde ortaya çıkan uluslararası örgütlerin ve hukuk kurallarının, egemenliğe ne derece müdahalesinin olduğu ve devletlerin egemenliğini sınırlandırıp-sınırlandırmadığı tartışması sürekli olarak gündemdedir. Birleşmiş Milletler Örgütü de gerek global yapısı, gerekse etkinliği sebebiyle kurulma aşamasından itibaren bu tartışmanın içerisinde olmuştur. Devletlerin egemenliklerine verdikleri önem ve bundan taviz vermek istememeleri, bu tür örgütlere üyelikte çekingen davranmaları ile sonuçlanmıştır. I. Dünya Savaşı sonucu ortaya çıkan Milletler Cemiyeti ve II. Dünya Savaşı sonucunda ortaya çıkan Birleşmiş Milletler, hem kuruluş Şartlarında hem de farklı organ ve kararlarında net ifadelerle egemenlik hakkında açıklamalar yapmışlardır. İki büyük savaş sonucunda, birçok yeni devletin ortaya çıktığı ve siyasal sistemdeki devletlerin sayısının arttığı düşünülürse, yeni ortaya çıkan devletlerin kaygısının giderilmesi oldukça önemlidir. Bu sebeple, dış ilişkilerde bağımsızlık olarak da açıklanabilecek devletlerin egemenliğinin, Birleşmiş Milletler Şartı ve kararlarında nasıl açıklandığı, hangi noktalar önem verildiği oldukça önemli bir hal almaktadır. Bu çalışmada, egemenlik kavramı tarihsel süreçte açıklanarak, Birleşmiş Milletler Örgütünün, kavrama nasıl baktığı kurallar ve kararları kapsamında açıklanmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler: