Özet:

1940’lı yıllarda Türkiye’de çeviriler aracılığıyla tanınmaya başlayan varoluşçuluk, eserlerimiz üzerindeki etkisini 1950’lerden sonra hissettirmeye başlar. Bunda, değişen siyasi ve sosyal şartlar neticesinde Türk edebiyatçısının farklı bir zihniyet atmosferine girmesinin payı büyüktür. Bu yılların, varoluşun yeterince gerçekleştirilemediği bir baskı ve bunalım dönemi olması, insanın bireyselliğinin ve biricikliğinin öne çıkmasında etkili olur. Artık değişen, yeni bir insan tipi söz konusudur. Bütün bu unsurlar neticesinde edebiyatımız da yeni bir kabuğa bürünür. Varoluşçuluğun alt başlıkları olarak nitelendirebileceğimiz kaygı, bunaltı, saçma, özgürlük, hiçlik, yabancılaşma, ölüm gibi temler roman ve şiir başta olmak üzere hemen bütün edebi türlerde kendini göstermeye başlar. Dönemin sanatçıları eserlerinde, insan varlığının yabancılaşması ve anlamsızlaşması; hiçliğe, kaygıya, umutsuzluğa, bunaltıya ve saçmalığa itilmesi; yalnızlık, kuşatılmışlık türünden duyguları yoğun bir şekilde hissetmesi gibi temaları değişik biçimlerde, değişik bakış açılarıyla işlemeye başlarlar. Modernizmle birlikte gelinen noktada insanın içinde bulunduğu durum; açmazları, sıkıntıları eserlere de yansır. Bu toplumsal çelişki ve bunalımın Cumhuriyet dönemi Türk şiiri üzerindeki yansıması ise İkinci Yeni hareketi ile olur. Bu hareket içerisinde yer alan şairlerden biri olan Turgut Uyar’ın şiirlerinde de varoluşçu felsefenin izlerini görmek mümkündür. Nitekim şairin “Geyikli Gece” adlı şiiri, büyük şehir hayatı içerisinde kuşatılmış durumda bulunan topluma yabancılaşmış, yalnız bireyin kendini gerçekleştirme öyküsüdür. Bu çalışmada söz konusu şiir, varoluşçuluk felsefesi esas alınarak modern insanın sürüklendiği yabancılaşma ve yalnızlık izlekleri üzerinden incelenmiş; şiir boyunca varoluşsal kaygı içinde bulunan kişinin trajedisi, şiire yansıdığı kadarıyla ortaya konmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler: