Abstract:

Metin, sıralı tümcelerin bir arada oluşturduğu anlamlı dilsel birimdir. Metni anlamlı dizgesel bir bütün olarak görmemizi sağlayan özellik ise, bu dizilişin rastlantısal olmayıp bir bildirişim işlevi taşımasıdır. Tümce ötesi dilbilim çalışmalarıyla başlayan metindilbilim, metinlerin yapılarını, dilbilgisel ve içeriksel kurgulanma biçimlerini ve bildirişimsel işlevlerini ortaya çıkarır ve uygulamalı örneklerle gösterir. Metindilbilim, metin oluşturmanın genel koşullarını betimler, metin olanı metin olmayandan ayırır ve metinleri sınıflandırmak için ölçütler oluşturur, metin türleri arasındaki ortak ve farklı özellikleri betimlemeye ve açıklamaya çalışır. Metinlerin bağlamlara göre kullanım farklılıkları, insanlar arası bildirişimde taşıdıkları işlevler de, metindilbilimin araştırma kapsamındadır (Şenöz, 2005: 22-23). Bir tümce dizisinin metin olabilmesi için Beaugrande ve Dressler (1981)’e göre ‘bağlaşıklık’ (cohesion), ‘bağdaşıklık’ (coherence), ‘amaç’ (intentionality), ‘kabul edilebilirlik’ (acceptability) ‘bilgisellik’ (informativity), ‘durumsallık’ (situationality), ‘metinler arası ilişkiler’ (intertextuality) gibi ölçütlere uyması gerekmektedir. Şiir dilinin en belirgin özelliği, kısa ve eksiltili bir anlatımın kullanılmasıdır. Bu nitelik gereksiz sözcüklerden kaçınmayı ve dil göstergelerini geniş bir anlam çerçevesinde kullanmayı gerektirir. Bu bağlamda, sözcüklerin tek tek anlam güçlerinden yararlanılan şiirde özenli bir sözcük seçimi vardır. Çok zengin bir dil kullanımı söz konusu olduğundan yananlamlardan, eşadlardan, çok anlamlılık ve karşıt anlamlılık durumundan, benzetmelerden ve çağrışımlardan yararlanılır (Günay, 2007: 293). Lamartine’in Göl ‘Le Lac’ şiirinin arka planında bir sene önce gölde boğulmaktan kurtardığı ve âşık olduğu Napolili bir kadın olan Elvire (Julie Charles) vardır. Lamartine’in Göl’ü, kader karşısında endişenin, mutluluğa doğru hamlenin, sonsuzluğu arzulayan kısa süreli aşkın ölümsüz şiiridir. Bu çalışmada şiir, metin dilbilimin ilkelerinden sözcüksel bağlaşıklık ve anlamsal bağdaşıklık doğrultusunda yorumlanmaya çalışılmış, ayrıca şairin biçemine de değinilmiştir.

Keywords: