Özet:

Türkiye, modern İslâm dünyasında belki debüyük lâikleşme deneyimidir ve bu deneyimin uzun bir tarihi vardır. Tanzimat (1839-1856), bu tarih içinde çok önemli bir yere sahiptir. Bu bağlamda Tanzimat, kültür tarihimizin hemen her dalında bir dönüm noktası, bir yenilik zamanı ve geniş anlamda bir sosyokültürel değişim dönemi olarak nitelenebilir. Denilebilir ki Tanzimat'la birlikte gelen yenilik ve değişimde, Türkiye'de eğitim alanında lâikleşmenin zemininin hazırlamasında kendini gösteren değişiklikler, önemli bir yere sahiptir. Türkiye'nin modernizasyon ve lâikleşme sürecinde eğitimdeki değişim, gerçekten de Tanzimat reformlarının dikkate değer bir boyutunu teşkil eder. Osmanlı'nın Tanzimatlı yıllarında eğitimde yapılan reformlar, hem Osmanlı Devleti'nin Tanzimat Dönemi'ni hem de bugünkü lâik Türk eğitim sistemini anlamak bakımından da araştırılmaya değer görünmektedir. Bu makale, makro planda İslâm ve Osmanlı tarihinde, mikro planda ise modern Türkiye'nin tarihinde temel etken olan Tanzimat Dönemi'nde şibih lâik (sözde lâik) devlet yapısının oluşumunda eğitim alanında kendini gösteren değişim ve lâikleşmenin belirtilerini ele almayı, daha net bir ifadeyle eğitim alanındaki yenilikleri lâikleşme açısından okumayı ve Tanzimat'ın eğitim yönünün anlaşılmasına ve dolayısıyla Cumhuriyet'in mevcut eğitim anlayışının daha sağlıklı bir biçimde kavranılmasına katkıda bulunmayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler: