Görüntüleme
14
İndirme
6
Kuruluştan itibaren meşru bir siyasi yapı inşa eden Osmanlıların “tarihî güç mücadelesinin yoğunlaştığı kritik bir coğrafya”daki var olma mücadelelerinin en mühim ayağını meşruiyetin muhafazası teşkil ediyordu. Sünni bir imparatorluğun meşruiyetinin müşahhas formu, cuma namazı ve hutbede sultan ve ilk dört halifenin isimlerinin zikredilmesiydi. Osmanlı padişahına tabiiyetin göstergesi ve hâkimiyet simgesi olan cuma camileri, aynı zamanda “Memâlik-i Mahrûse-i Şahâne”deki nizama işaret ederdi. 16. yüzyılda Safevilerin ortaya çıkışı ile birlikte Osmanlı iktidarına karşı Safevi taraftarı kendi tebaasından ciddi bir tehdit baş gösterecekti. Safevilerle beraber siyasallaşan heterodoksi, bu yüzyılda, cuma namazına ve Hulefâ-i Raşidin’in isimlerinin hutbede zikredilmesine muhalefet etmişlerdi. Safevilerin Osmanlı tebaası üzerindeki propagandalarını ve “ilhad”ın siyasallaşmasını engellemek için bilhassa Yavuz Sultan Selim döneminden itibaren “Sünnilik” bir “devlet politikası” olarak daha hassas vaziyette muhafaza edilmeye çalışıldı. Kanuni dönemine gelindiğinde, 1537’de bütün köylere varana kadar cami inşa edilmesini buyuran bir ferman gönderildi. Camilerde cuma namazına gidip hutbede Raşid halifelere ve padişaha tabiiyetini bildiren cemaat, merkezî otorite ile aynı metafizik bağlama yerleşiyor, ayrıca siyasallaşıyordu. Bu dinî ve siyasi muhtevalı cemaatten (ehl-i sünnet ve’l-cemaat) ayrılmak “ilhad”, bunun siyasallaşmış biçimi ise “rafz” olarak nitelendiriliyordu. “İlhad” daha çok meselenin itikadi boyutuna, “rafz” ise siyasi veçhesine taalluk ediyordu. Mühimme defterlerinden takip edilebilen bu muhalefet, 16. yüzyıl ilerledikçe Rafızilik, bununla bağlantılı kayıp Mehdi inancının getirdiği protest siyasal duruş ve konargöçer unsurların yerleşik nizama karşı gösterdiği tepkinin terkibinden kaynaklanan muhalefetlerle çeşitlendi. Celâli isyanları döneminde ise Kalenderoğlu Mehmed örneğinde cuma namazına ve hutbeye karşı tavır, başlangıçta Kızılbaş olmayan Mehmed’in Kuyucu Murad Paşa’ya yenilmesi ve İran’a kaçması akabinde Kızılbaşlığı kabul etmesi ile neticelendi.
The most important step of the Ottoman struggles to exist in a “critical geography where the historical power struggle focuses” from the establishment was the preservation of legitimacy. The legitimacy of a Sunni empire was the shaped form, the Friday prayer and the mention of the names of the sultan and the first four caliphans in the hutb. The Friday mosques, which are an indicator of nature and a symbol of domination to the Ottoman kingdom, also marked the nishama in "Memâlik-i Mahrûse-i Şahâne". In the 16th century, with the appearance of the Safevis, the Safevis supporters against the Ottoman power would face a serious threat from their own teba. The Heterodoxy who became political with the Safevs, in this century, opposed Friday prayer and the name of Hulefa-i-Rashidin was mentioned in the hutb. To prevent the propaganda of the Safevis on the Ottoman Teba and the politicalization of the “ilhad” especially from Yavuz Sultan Selim period, the “Sunnity” was tried to be preserved in a more sensitive state as a “state policy”. When it came to the lawful period, in 1537 a ferman was sent ordering the construction of the mosque until it reached all the villages. In the mosques, the community that went to Friday prayer and announced the nature of the Rashid Khalifa and the Padişaha in the Hutbeda, the same metaphysical connection with the central authority was placed, and was also politized. This religious and political mutual community (ehl-i sünnet and'l-cemaat) was divided into "ilhad" and its political form was called "rafz". “Illhad” was more of the issue’s impeachment, while “Rafz” was more of the political spectrum. This opposition, which can be followed from the munitions, was varied with the opposition resulting from the rejection of the reaction of Rafizilik, the lost Mehdi belief associated with it, and the reaction of the conservatory elements against the established rule. In the period of Celali rebellions, Kalenderoğlu Mehmed's attitude against Friday's prayer and Hutbey, for example, was concluded with the acceptance of the Redhead after the first non-Redheaded Mehmed was defeated by Kuyucu Murad Pasha and fled to Iran.
Alan : Filoloji; Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler
Dergi Türü : Uluslararası
Makale Detay 
Benzer Makaleler
PDF Görüntüle
Dergi Bilgisi
Eseri Dinleyin
Alıntı Yap
Bu Sayfayı Yazdırın
Paylaş
Mendeley
