Özet:

Öz Şiî eğilimlere sahip olmak (teşeyyu‘), Ehl-i hadîs’e göre bid‘at olarak kabul edilmekte ve râvinin rivâyetlerinin, bazı durumlar hariç, terkini gerektirmektedir. Ancak teşeyyu‘ kavramı incelendiğinde, onun geniş bir içeriğe sahip olduğu, kavramın kullanıldığı döneme ve müellife göre farklı anlamlar taşıdığı anlaşılmaktadır. Özellikle mezhepleşme öncesindeki birtakım cemaatlerin telakkîleri ile müesses mezhebin doktrinleri arasındaki fark, râvi değerlendirmeleri esnasında mutlaka dikkate alınmalıdır. Bunun yanı sıra bölgesel anlayışların ve özellikle de tafdîl tartışmalarının, kavramın kullanımlarında önemli etkileri bulunduğu görülmektedir. Bu makalenin son kısmında cerh-ta‘dîl âlimlerinden Ahmed b. Hanbel, İclî ve İbn Hibbân’ın eserleri çerçevesinde yapılan inceleme, kavramın farklı kullanımlarının görülmesine ve anlam alanının netleştirilmesine imkân vermiştir. Anahtar Kelimeler: Teşeyyu‘/Şiî, cerh-ta‘dîl, Ahmed b. Hanbel, İclî, İbn Hibbân. A Historical Glance to the Concept of Tashayyu (Shī‘īte tendencies) as a Reason for Jarh Abstract To have Shī‘īte tendencies, i.e tashayyu, considered bid'a according to Ahl-al Hadīth. And, except for some circumstances, reports of a narrator with Shī‘īte tendencies are refused. However, when the concept of tashayyu is studied, it should be kept in mind that it has a wide, range of usage, and thus different meanings depending on the period and the author. Especially before the foundation of Shī‘īsm, the difference between the considerations of some communities and established mazhab must be taken into account while evaluating the rāwī. On the other hand, regional understandings and especially tafdeel discussions had an important impact on the use of the concept. The article, also includes a brief study of three leading hadith scholars’ works (Ahmad b. Hanbal, Ijlī and Ibn Hibbān), which will help realize different meanings of the concept and clarify its background. Keywords: Tashayyu‘/Shī‘ī, jarh-ta‘deel, Ahmad b. Hanbal, Ijlī, Ibn Hibbān.

Anahtar Kelimeler: