Abstract:

İnsana özgü olan ve değişik ayrımlara tabi tutulduğu görülen temel haklar kavramı, kişisel, siyasal, sosyal, ekonomik ve kültürel haklar şeklinde bir tasnife tabi tutulmaktadır. 1982 Anayasası, bu tasnife benzer bir şekilde temel hakları, kişi hakları, sosyal ve ekonomik haklar ve siyasal haklar ayrımı içerisinde ele almış; çalışma hakkına da sosyal ve ekonomik haklar bölümünde yer vermiş- tir. Kamu hukukundan doğan kamu haklarından olan ve isteme niteliğindeki pozitif statü haklarından sayılan çalışma hakkı, bireylere devletten olumlu bir davranış, bir hizmet, bir yardım isteme imkanı tanır. Bu haklar devlete de sosyal alanda bir takım ödevler yükler. Gerek ulusal ve gerekse uluslararası düzenlemelerde güvence altına alı- nan çalışma hakkı, diğer temel hak ve özgürlükler gibi ancak belirli şartlarla sınırlandırılabilmekte, bu hakkın kullanımı belirli yükümlülükleri (ödevleri) de beraberinde getirebilmektedir. Yabancılar ve kamu görevlileri gibi kesimler açı- sından belirli sınırlandırmalara tabi tutulan çalışma hakkının kullanımı belirli yükümlülüklerin yerine getirilmesine de bağlanabilmektedir. Bu hak, Birleşmiş Milletler ve Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) gibi uluslararası örgütler tara- fından özel düzenlemelere konu edilmiş, bu konuda taraf ülkelere yükümlülük- ler de getirilmiştir. Bu çalışmada, bir insan hakkı olarak çalışma hakkı, öncelikle Türk Huku- kundaki durumu açısından kavramsal olarak ele alınacak, kapsamı ve unsurları belirtilecek, daha sonra Türk Hukukuna da kaynaklık eden uluslararası düzen- lemeler yönüyle sadece kavram boyutuyla incelenecektir.

Keywords: