Abstract:

Sözlükler, bir dilin söz varlığını muhafaza eden en temel başvuru kaynaklarındandır. Ait olduğu dilin kelime hazinesini geleceğe aktarmada bir vasıta olan bu kaynaklar yani sözlükler, çoğu dilde olduğu gibi Türk dilinde de köklü bir geçmişe sahiptir. Gelenekselleşmiş bir biçimde karşımıza çıkan Türk sözlükçülüğü, Kaşgarlı Mahmud tarafından yazılan Dîvânü Lûgati’t-Türk (1072 -1074) ile başlamış ve bugüne kadar da varlığını korumuştur. Bugün bu geleneği devam ettiren sözlüklerden biri Türk Dil Kurumu tarafından hazırlanan Türkçe Sözlük’tür. Türkçe Sözlük; 1945 yılında yayımlanan ilk baskısında 25.574, 10’uncu baskısında (2005) 63.818 ve son baskısında da (11’inci baskı) 77.005 madde başına yer vermiştir. Bu madde başlarını oluşturan sözlükbirimlerden biri de yeterlik fiilleridir. Türkçede yeterlik fiilleri, birleşik fiil türlerinden biri olan tasvir fiillerinin bir alt grubunu oluşturmaktadır. Morfolojik açıdan esas fiil + zarf-fiil eki + bil- yapısında kurulan yeterlik fiilleri anlamsal açıdan, genel olarak bir şeyi yapmaya muktedir olmayı, bir şeyi yapma ihtimalini veya olasılığını ifade eder. Bu çalışmada, TDK Türkçe Sözlük’te (2011) tarama yöntemi kullanılarak tespit edilen yeterlik fiillerinin madde başı olarak seçilmesi kuramsal ve uygulama sözlük bilimi çalışmalarından yararlanılarak bir değerlendirilmeye tutulmuştur. Bu değerlendirme sonucunda yeterlik fillerinin TDK Türkçe Sözlük’te konumlandırılması ile ilgili iki öneri sunulmuştur. Bunlardan biri yeterlik fiillerinin ara maddelerde konumlandırılması iken diğeri de madde başı konumunda kalmaya devam etmesi durumda söz konusu maddelerde anlam açısından iyileştirilmelere gidilmesi olmuştur. Anlam açısından yapılabilecekler de sonuç kısmında ayrıntılı olarak verilmiştir.

Keywords: