Abstract:

Sporda sergilenen prososyal ve antisosyal davranışlar ile ahlaki karar alma tutumları incelendiğinde aile, seyirci, yönetici ve müsabaka ortamı gibi birçok faktörün etkisinin olduğu görülebilmektedir. Bu bağlamda mevcut araştırmanın amacı, antrenör-sporcu ilişkisinin ahlaki karar alma tutumları ile prososyal ve antisosyal davranışlar arasındaki ilişki ve etkisini değerlendirmektir. İlişkisel tarama modelinde gerçekleştirilen araştırmanın örneklem grubunu 2019-2020 sezonunda Elazığ, Bolu, Ankara ve Gaziantep illerinde 14-17 yaş arasında futbol branşı ile uğraşan toplam 246 lisanslı erkek futbolcu oluşturmaktadır. Futbolcuların yaşları M=15.17±0.7’dir. Veri toplama aracı olarak; ‘’Kişisel Bilgi Formu’’, ‘’Ahlaki Karar Alma Tutumları Ölçeği-2’’, ‘’Sporda Kişiler Arası Davranışlar Ölçeği’’ ve  ‘’Sporda Prososyal ve Antisosyal Davranış Ölçeği’’ olmak üzere toplamda 4 ölçek formu kullanılmıştır. Verilerin analizinde; tanımlayıcı istatistikler, pearson korelasyon kat sayısı tekniği ve çoklu regresyon analizlerinden yararlanılmıştır. Sporda kişilerarası davranışlarda; özerklik-destekleyici, ahlaki karar alma tutumlarında adilce kazanmayı korumak, prososyal ve antisosyal davranışlarda ise takım arkadaşına prososyal davranış alt boyutlarında,  ölçeklerdeki diğer alt boyutlara göre daha yüksek ortalamalar saptanmıştır. Yapılan araştırma sonucunda, sporda kişiler arası davranış, ahlaki karar alma tutumu ve sporda prososyal ve antisosyal davranışlarla yaş değişkeni arasında pozitif yönde anlamlı ilişkinin var olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Sporda kişiler arası davranış; prososyal davranışta toplam varyansın %68’ini açıklarken, antisosyal davranışta ise toplam varyansın %45’ini açıklamaktadır. Ayrıca, sporda kişiler arası davranış, ahlaki karar alma tutumlarından sadece adilce kazanmayı korumak düzeyindeki toplam varyansın %3’ünü açıkladığı da saptanmıştır. Sonuç olarak, genç futbolcularda antrenör-sporcu ilişkisinin ahlaki karar alma tutumları ile prososyal ve antisosyal davranışlarla ilişki ve etkisinin istatiksel olarak anlamlı olduğu saptanmıştır.

Keywords: