Abstract:

Türkiye, neo-liberal politikalarla uyumlu olarak 24 Ocak 1980 kararları ile ihracata dayalı büyüme stratejisi uygulamaya karar vermiş, bu kararını 1989 yılında sermaye hareketlerini serbestleştirerek gerçekleştirilen finansal liberalizasyon adımı ile ileri bir noktaya taşımıştır. Aynı dönemde küreselleşmenin de etkisi ile dünyada sermaye hareketliliği önemli ölçüde artmış ve doğrudan yabancı yatırımların bir kısmı Türkiye’ye yönelmiştir. Türkiye’nin yatırımlarını arttırabilmesi döviz biçiminde kaynak yaratma sorununu çözmesine bağlıdır. Bu çerçevede ülkeye çekilecek doğrudan yabancı yatırımlar kaynak sorununun çözülmesine katkı sağlamanın yanında DYY’ların pozitif dışsallıklarından yararlanmayı da mümkün kılacaktır. Doğrudan yabancı sermayenin yatırım kararlarında ülkelerin yatırım potansiyeli, siyasi ve ekonomik istikrarı, beşerî sermaye stoku, etkin işleyen kurumların varlığı gibi faktörler belirleyicidir. Aynı zamanda ülkenin uluslararası piyasalarla gelliştirdiği ilişkinin düzeyi de DYY’ların rotasını belirleyecektir. Diğer faktörlerle birlikte literatürde ticari açıklığın doğrudan yabancı yatırımlar üzerindeki etkisini inceleyen çalışmalar mevcuttur. Bu çalışmada, Türkiye’de ticari açıklık ile doğrudan yabancı yatırımlar arasındaki ilişki araştırılmıştır. Bu amaçla 1990-2020 dönemine ait yıllık veriler kullanılmıştır. Değişkenler arasındaki ilişki Maki yapısal kırılmalı eşbütünleşme testi ile incelenmiş ve doğrudan yabancı yatırımlar ile ticari açıklık arasında uzun dönemli bir ilişki bulunmuştur. Değişkenler arasındaki nedensellik ilişkisi klasik ve fourier Toda-Yamamoto nedensellik testi ile incelenmiş ve doğrudan yabancı yatırımlar ile ticari açıklık arasında istatistiksel olarak anlamlı bir nedensellik ilişkisi bulunamamıştır. Bu sonuç Türkiye için DYY ile ticari açıklığın birbirleri üzerinde doğrudan bir etkisinin olmadığını ifade etmeye olanak vermektedir. Bu durum, ticari açıklığın ve doğrudan yabancı yatırımların, ekonomik büyüme üzerinde yarattığı olumlu gelişmeler üzerinden dolaylı bir etkileşime sahip olduğu şeklinde yorumlanabilir.

Keywords: