Abstract:

Melayê Cizîrî Kürt edebiyatının tanınmış büyük şairlerinin başında yer alır. Miladî 1567-1641 yılları arasında yaşamıştır. Tasavvufî içerikli divanıyla adını Kürt tasavvuf edebiyatı tarihine altın harflerle yazdırmayı başarmıştır. Onun divanı önemli bir edebi eser olduğu kadar aynı zamanda Kürt dili açısından da vazgeçilmez başvuru kaynaklarından biridir. Divanının çok sayıda yazma ve matbu nüshaları bulunmaktadır. Melayê Cizîrî›nin divanının bilinen ilk baskısı 1904 yılında Berlin›de Martin Fon Hartman tarafından “Divanu’ş-Şeyh Ahmed el-Kürdî” adıyla yapılmıştır. Divan üzerine yapılan çalışmalar içerisinde Arapça, Farsça, Kürtçe ve Türkçe dillerinde yapılan şerhler dikkat çekmektedir. Melayê Cizîrî›nin divan şerhleri içerisinde en yaygın olanı Kamışlı müftüsü Molla Ahmed ez-Zivingî›nin “el-İkdu’l-Cevherî fi Şerh-i Dîvani’ş-Şeyhi’l-Cezerî” adlı eseridir. Arapça olarak yapılan bu şerh halk arasında Zivingî şerhi olarak bilinir. Zivingî’nin divanı şerh ederken kullandığı dil sade ve anlaşılır bir Arapçadır. Melaye Cizîrî takes place at the beginning of Kurdish literatures well-known great poets. He lived between the years 1567-1641. He succeeded in printing his name in golden letters to the Kurdish Sufi literature history with his mystical content divan. His divan, as well as a major literary work, but also in terms of the Kurdish language it is one of the indispensible source of reference. There are a large number of handwritten and printed copies of his divan’s. The well-known first edition of the Melaye Cizîrî’s divan’s was made in 1904 in Berlin with the name of “Divanu’ş-Şeyh Ahmed al-Cazarî” by Martin Fon Hartman.Studies on his divan’s in the Arabic, Persian, Kurdish and Turkish languages, commentaries are highlighted. The most common commentaries in the divan of Melaye Cizîrî is the work of Kamışlı’s Mufti’s Mullah Ahmed ez-Ziwingî’s “al-İkdu’l-Cevherî fî Şerh-i Divani’ş-Şeyhi’l-Cezerî”. The commentary made in Arabic is known as Ziwingî commentary among the people. Ziwingi›s language is simple and understandable Arabic while he is commenting the divan. This commentary is not very different from the other commentaries done with the madrasa procedure.But thanks to it is simplicity and the mystical knowledge of the language used in commentary, this work connects the reader to itself.

Keywords: