Abstract:

Halk hekimliği, mitolojik devirlerden beri kimi zaman hastalıklardan kurtulmak kimi zaman da korunmak maksadı ile uygulanan; günümüzde ise tedaviye ulaşmakta güçlük çekilen ya da modern tıbbın çare olamadığı, yetersiz kaldığı durumlarda hastalıkları tanılama ve sağaltma amacı ile yer yer ampirik, rasyonel veya büyüsel-dinsel geleneksel işlemler bütünü olarak tanımlanabilir. Anadolu'nun pek çok yerinde olduğu gibi Sinop ve yöresinde de halk hekimliği oldukça yaygındır. Çalışmamızda Sinop'taki halk hekimliği uygulamaları ele alınmış ve alan araştırması yöntemi ile elde edilen bilgiler ışığında yöre halkının başvurduğu tedavi yöntemleri ortaya konmuştur. Sinop'ta ocaklı, ocakçı, izinli, oğmacı, sınıkçı gibi adlar verilen hekimlerce; büyüsel yolla, transla, parpulamayla, bitkilerden yapılan emlerle, hayvan ve maden kökenli emlerle, tütsülemeyle, dalgaya vermeyle, dolamayla, saçıyla, ziyratla, kurşun dökmeyle, kesmeyle, soru ve cevap yoluyla, yıkamayla, soyup ayazlamayla, değişik yapmayla, okuyup üflemeyle, kansız kurbanla, çeyreklemeyle, ad bozmayla, tükürmeyle, duvaklamayla, gursak görmeyle, dizginlemeyle, çemberden geçirmeyle, korku basmayla, sallamayla, görüştürmeyle, yedili ve sekizli yapmayla, muska yazdırmayla, kıyılmayla, kırklamayla, göbek sıvamayla, çıvlamayla, dil çalmayla, çivilemeyle, kötü ruhlardan kaçırmayla sağaltımlar yapılmaktadır. Eski Türk inanç ve geleneklerinin İslâm motifleriyle harmanlandığı bu sağaltımların günümüze kadar ulaştığı görülür. Çalışmamızda kültürel geçmişe dayanan ve geçmişten günümüze uygulanan tedavi yöntemlerini eski Türk inanç sistemiyle karşılaştırıp değerlendirdik. Çalışmamızı yarı yapılandırılmış mülakat tekniğiyle kaynak kişilerden derleme yaparak oluşturduk. Kaynak kişi listesini çalışmamızın sonunda liste hâlinde sunduk. Ayrıca Sinop ve yöresi ağızlarında geçen halk hekimliği ile ilgili söz varlığını yer adlarıyla birlikte ortaya koyduk.

Keywords: