Abstract:

Çalışmada, bölgesel kalkınma ajanslarının Türkiye’deki bölgesel ve makro ölçekteki kalkınmaya etkisi, Doğu Marmara Kalkınma Ajansı (MARKA) ve Çukurova Kalkınma Ajansı (ÇKA) örnekleri üzerinden saptanmaya çalışılmıştır. Türkiye’de bölgesel kalkınma ajansları, 2000’li yıllarda küreselleşme ile birlikte Türkiye ile AB arasındaki uyumlaştırma sürecinin ön plana çıkması, yönetişim ve bölgesel politikaların önem kazanması ve buna bağlı olarak merkezden yönetilen kalkınma politikalarının terkedilmesine bağlı olarak faaliyet göstermeye başlamıştır. Bölgesel kalkınma ajansları, sorumlu oldukları bölgelerde mikro ölçekli kalkınma politikalarında temel aktör olarak görevlerini yerine getirmektedirler. Bölgesel kalkınma ajansları, bu çerçevede bölgesel kalkınmayı sağlayarak tabandan tavana anlayışıyla bölgelerin rekabet gücünün arttırılması ve potansiyellerinin ortaya çıkartılmasını sağlamaktadır. Türkiye’de bölgesel kalkınma ajanslarının 2000’li yıllar ile birlikte kalkınma politikalarında temel aktör olmaları ve buna bağlı olarak yerel ihtiyaçların gene yerel aktörlerin katılımıyla uygulamaya konulması bu tür kalkınma politikalarının etkin ve başarılı olduğu görüşünü ortaya koymaktadır. Yönetişim olgusu ile birlikte ajansların yapısında, genel yönetimde bulunan valilerin yanı sıra yerel yönetimden belediye başkanları, üniversite temsilcileri ve sanayi ve ticaret odasının temsilcilerinin bulunması, ajanslarda alınan kararların daha şeffaf ve ihtiyaca yönelik olduğunu da göstermektedir. Bu kapsamda, bölgesel kalkınma ajansları, bölgelerdeki ekonomik, sosyal ve kültürel kapsamdaki ihtiyaçlara göre proje teklif çağrılarında bulunarak, fizibilite, mali ve teknik alanlarda projelere destek vermektedirler. Tüm bu bilgiler ışığında çalışmada, benzer destek bileşimi bulunan iki kalkınma ajansının verdiği destekler ve bölgedeki insani gelişim endeksi ile ifade edilen kalkınma oranları ele alınacaktır. Bu kapsamda, Devlet Planlama Teşkilatı eliyle uygulanan makro kalkınma politikaları ve bölgesel kalkınma ajansları eliyle uygulanan mikro kalkınma politikaları dönemlerindeki bölgesel kalkınma oranlarının gelişimi karşılaştırılarak fayda – maliyet analizi yapılacaktır. Böylece, bölgesel kalkınma ajanslarının bölgesel kalkınmadaki etkinliği belirlenmeye çalışılacaktır.

Keywords: