Abstract:

‘Ait olduğu toplumsal kesimin ideolojisini yansıtan, toplumsal yapı içerisindeki güç ilişkileri tarafından belirlenen ve aynı zamanda toplumsal yapıyı şekillendiren pratikler’ biçiminde tanımlanabilen söylemin somut ürünleri yazılı ve sözlü olarak üretilen metinlerdir. Metinlerde örtük bir biçimde verilen ideoloji yükleme biçimlerini Eleştirel Söylem Çözümlemesi çerçevesinde yapılan dilsel çözümlemeler sayesinde görünür kılmak mümkün olmaktadır (Sargın, 2010, s. 64). Gazete köşe yazıları toplumsal bir pratik olarak ideolojinin dil aracılığıyla yeniden üretilmesine iyi bir örnek oluşturmaktadır. Köşe yazıları genellikle fikir beyan eden yazılardır. Bu fikirler gazetenin türü ve bakış açısına bağlı olarak ideolojileri açısından önemli ölçüde farklılık göstermektedir (Van Dijk, 1998, s. 21). Köşe yazarları gündemi oluşturan olaylar hakkında ileri sürdükleri düşünceleri mensubu oldukları ideoloji çerçevesinde savunmaktadırlar (Yağcıoğlu, 2002, s. 124). Bu görüşten hareketle, bu çalışmanın amacı farklı ideolojilerin temsilcileri olan gazetelerde yayınlanan gazete köşe yazılarında aynı konunun dil düzleminde nasıl yapılandırıldığını, böylece dil ve ideoloji arasındaki ilişkiyi ortaya çıkarmaktadır. Bütünce olarak yakın geçmişte meydana gelen Gezi Direnişi bağlamında sol, liberal ve muhafazakâr olmak üzere üç farklı ideolojiyi temsil ettiğine inanılan gazetelerden alınan köşe yazıları seçilmiştir. Dilsel çözümleme sonucunda, söz konusu köşe yazılarında yapılan dilsel seçimlerin yazarların, dolayısıyla da temsilcisi oldukları gazetelerin ideolojisine hizmet eder nitelikte olduğu görülmektedir. Ayrıca, bu çalışmanın uygulama basamakları Eleştirel Söylem Çözümlemesine ilişkin yalın bir örnek sergilemesi açısından önem taşımaktadır.

Keywords: