Abstract:

Bu araştırmada; adı söylenen çalgıyı gösterebilme hedef davranışının öğretiminde eşzamanlı ipucu ile öğretimin etkililiği araştırılmış olup, öğretim sırasında hedeflenmeyen beceri öğretimine yer verilmiştir. Hedeflenmeyen beceri sunumu, gösterebildiği çalgıyı amacına uygun şekilde çaldırabilmek şeklinde yapılmıştır. Araştırma, İstanbul'da bir özel özel eğitim ve rehabilitasyon merkezinde bireysel eğitime devam eden 7 yaşında otistik bir erkek çocuğu ile yapılmıştır. Tek denekli araştırma modellerinden yoklama evreli davranışlar arası çoklu yoklama modeli kullanılmıştır. Araştırmada gözlemciler arası güvenirlik ve uygulama güvenirliği verisi toplanmıştır ve eşzamanlı ipucu ile öğretimin etkililiğini belirlemek üzere grafiksel analiz yapılmıştır. Araştırmanın genelleme etkisi öntest-sontest şeklinde, ortamlar arası ve kişiler arası genellemeye yönelik düzenlemeye yer verilerek yapılmıştır. Öğrenmenin kalıcılığı ise; uygulama sona erdikten 2 ve 4 hafta sonra uygulanan izleme oturumları ile kontrol edilmiştir. Bulgular; hedeflenen davranışların öğretiminde eşzamanlı ipucu ile öğretimin etkili olduğunu, öğretim sona erdikten 2 ve 4 hafta sonra yapılan izleme oturumları ile kalıcılığın korunduğunu ve öğrenilenlerin aynı oturumda gerçekleştirilen farklı ortam ve farklı kişi genellemesinde etkili olduğunu göstermiştir. Araştırmada hedeflenmeyen becerinin katılımcı tarafından kazanıldığı ve etkisinin sürdüğü uygulama bitiminden 13 hafta sonra yapılan sosyal geçerlilik verisi ile tespit edilmiştir. Bu araştırmayı izleyen araştırmalar için, eş zamanlı ipucuyla öğretimin "adı söylenen çalgıyı gösterebilme" hedef-davranışında kullanılan marakas, metelefon, mızıka çalgılarının yanı sıra farklı çalgıların öğretilmesine dayalı uygulamalar yapılması; benzer araştırmanın farklı modellerle (denekler arası çoklu yoklama modeli gibi) ve farklı gelişimsel özellikler gösteren öğrencilerle (zihin engelliler vb.) yapılması önerilebilir.

Keywords: