Abstract:

Bu çalışmanın amacı, psikoloji biliminin ortaya koyduğu verilerden yararlanarak, kişilik değişiminin imkân ve yollarını tespit etmektir. Din eğitiminin kişilik bütünlüğüne sahip mü’min bireyler yetiştirme ideali, gelişim psikolojisinin ortaya koyduğu verileri dikkatlice incelemeyi gerektirmektedir. Yürütülen bu çalışmada, ilk kişilik kuramı olan Psikanalizin gelişim ve değişime dair görüşleri, din ve ahlak gelişimi açısından incelenmiştir. Kuramın kurucusu ve psikoloji tarihinin en önemli ismi kabul edilen Freud, kişilik gelişiminin ilk beş yılda tamamlandığını belirtmektedir. Adler de bu görüşe katılmaktadır. Kişilik gelişiminde içgüdüleri öne çıkaran Freud, bununla beraber aile çevresinin etkisiyle çocukta üst-benliğin gelişerek çocuğun davranışlarını kontrol altına alabildiğine inanmaktadır. Yeni-Freudcu psikologlar, kişilik gelişimindeki ilk beş yılın önemini kabul etmekle birlikte, sonraki dönemlerde de gelişimin devam ettiğini vurgulamaktadırlar. Kişilik gelişimindeki sosyal ve kültürel etkiyi ihmal eden Freud’un aksine, yeni-Freudcu psikologlar kişilik gelişimindeki sosyal ve kültürel etkiyi artan bir şekilde dile getirmişlerdir. Gelişim evrelerini sekiz dönem halinde detaylı bir şekilde inceleyen Erikson, yaşam boyu gelişim anlayışıyla gelişim ve değişimin sürekliliğini net bir şekilde ortaya koymuştur. Daha da önemlisi Erikson, bir önceki evrede oluşabilecek bir hatanın, bir sonraki evrede düzeltilebilme imkânını dile getirmektedir. Freud ve Adler’a göre ilk beş yıl, Sullivan’a göre ön-ergenlik, Erikson’a göre ergenlik, Jung’a göre orta yaş dönemi kişilik gelişiminde kritik öneme sahiptir. Din eğitimi penceresinden bakıldığında, Psikanalitik kuramın dikkatlerden kaçmaması gereken pek çok deneysel veri sağladığı söylenebilir.

Keywords: