Abstract:

Özet: Dilbilgisi kaynaklarında sözcük türlerine ilişkin bilgi verilirken her sözcük türü kendi içinde, anlam, işlev, yapı özelliklerine göre çeşitlendirilmektedir. Genellikle; adların, adılların, sıfatların, belirteçlerin, fiillerin, ünlemlerin… yapı bakımından; “basit, türemiş, birleşik” olmak üzere üç çeşidi olduğu bildirilmektedir. T. Banguoğlu, M. Ergin, T. N. Gencan, N. Atabay – İ. Kutluk – S. Özel, D. Aksan, H. Ediskun, K. Bilgegil adlı dilbilgisi kitabı yazarlarının, adları ses yapıları bakımından “basit, türemiş, birleşik (bileşik)” biçiminde üç türe ayırdıkları, kitaplarından anlaşılmaktadır. Oysa, örnek olarak incelediğimiz bir kısa metindeki “banka yönetimi, siyasal eğilim, hemşehrilik gayreti…” gibi adlar bu üç türün kapsamına da giremez. Bu nedenle, adları ses yapıları bakımından dört çeşide ayırmak gerekir: 1. basit adlar, 2. türemiş adlar, 3. birleşik adlar, 4. öbek biçiminde adlar. Bu makalede; sıfatların, belirteçlerin, fiillerin, ünlemlerin ses yapısı bakımından çeşitleri konularında da yukarıda adı geçen kaynaklardaki belirlemeler eleştirilmiştir. Söz konusu sözcük türleriyle ilgili başlıklar altında verilen örnek metinlerde bulunan kullanımlar incelenmiş, oradaki kimi sıfatların “sıfat öbeği”, kimi belirteçlerin “belirteç öbeği”, kimi fiillerin “fiil öbeği”, kimi ünlemlerin “ünlem öbeği” olduklarına dikkat çekilmiştir. Sonuç olarak; bütün bu sözcük türleri ses yapısı bakımından dört çeşide ayırılmalı, dördüncü çeşit, ilgili türün öbek biçiminde olanlarını kapsamalıdır. Kapsamındaki sözcükler arasında ses yapısı bakımından önemli farklar olmayan adıl, ilgeç ve bağlaçların bu açıdan türlere ayırılmasına gerek yoktur.

Keywords: