Abstract:

Dilbilimde, şiir dili, dilin bireysel kullanımı olan sözünözel ve öznel biçimi olarak görülür. Şiir dilini dilbilimsel açıdan incelemek için özel yöntemlere ihtiyaç duyulur. Bu incelemeler, edebiyat eleştirmenleri için metne dayalı olarak yargılamadan yorum yapmayı sağlayan bir basamak özelliği taşır. Şiir dili incelemelerinin farklı boyutları vardır. Bunlardanönemlisi şairin kullandığı kelimeler, bu kelimelerin gerçek ya da hayal dünyasındaki karşılıkları, kelimelerin bir araya getirilirken hangi dilbilgisel yapıların tercih edildiği ve bu bir araya gelişten hangi yeni imaj ve imgelerin oluşturulduğudur. Bunların dilbilimdeki inceleme alanları anlambilim, sözdizimi ve göstergebilim alanlarıdır. Anlambilim, dilin sınırlarını aşarak göstergeler (kelimeler) ile dış dünya arasındaki ilişkileri, sözdizimi bu göstergelerin nasıl bir araya geldiğini, göstergebilim ise göstergeler arasındaki ilişkileri incelemeyi hedefler. Bu makalede Türk Edebiyatının önemli iki şairi olan Yahya Kemal ve Attilâ İlhan’ın şiirlerindeki yol ve yolculuk göstergelerini anlambilim, sözdizimi, göstergebilimden yararlanarak, bu göstergelere şiir bütününde yüklenen temel, yan, uzak-yakın çağrışımlı anlamlar, duygu değerlerini de kapsayan metaforik anlamlar çözümlenmeye çalışılmıştır. İki şairin şiirlerindeki yol ve yolculuk göndergelerinin anlam alanı belirlenmiş ve bu alanların belirlenmesindeki, etken unsurlar çözümlenmiştir. Sonuç olarak iki şairin şiirlerindeki seçme ve birleştirme eksenindeki farlılıklar ortaya konmaya çalışılmıştır.

Keywords: