Abstract:

Siirt ili, Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin Dicle bölümünde yer almaktadır. Cumhuriyet öncesi dönemde zaman zaman fazlaca nüfus barındıran Siirt, bazen de çeşitli unsurların etkisiyle nüfusunun oldukça seyrekleştiği anlaşılmaktadır.  Cumhuriyetin kuruluşundan günümüze doğru ise ildeki yerleşmelerin sayısı artıkça ve yerleşmeler büyüdükçe, nüfusun da arttığı gözlenmektedir. Ancak İlin idari taksimatında yapılan düzenlemeler ve göçlerden dolayı nüfus miktarında önemli değişikliklerin yaşandığı görülmektedir. Siirt ili, 2015 yılı adrese dayalı kayıt sistemine göre, 320351 kişilik bir nüfusa sahip olup nüfus büyüklüğü bakımından Türkiye illeri içinde 58. Sırada yer almaktadır. Cumhuriyet tarihi boyunca yıllık ortalama %2,4’lük artış oranıyla ülke ortalamasının üstünde bir nüfus artışına sahip olan Siirt, genç ve dinamik bir nüfus barındırır. Nitekim il nüfusunun %36,8’i 0-14 yaş aralığındaki çocuk nüfustan oluşmakta olup, %24 olan ülke ortalamasının çok üstünde bir değer göstermektedir. Yöre, yüksek bir doğurganlığa sahip olmasına rağmen, göçlerle önemli bir nüfus kaybı yaşamaktadır. Siirt, ‰-17,52’lik net göç hızıyla Türkiye’defazla göç veren 10. İl konumundadır. Siirt ilinde, nüfus artışı ve miktarı üzerinde ekonomik yapı, Sosyal olgular, göçler, terör olayları ve idari taksimatta yapılan düzenlemeler gibi unsurlar belirleyici olmuştur. Sahip olduğu coğrafi konumunun oluşturduğu dezavantajların etkisiyle fazlaca nüfuslanmayan Siirt, topografik özelliklerin farklılık göstermesi neticesinde nüfusun il genelinde dengeli dağılmadığı görülmektedir. Siirt’te nüfus çoğunlukla idari ve fonksiyonel anlamda gelişmiş birkaç şehirde yoğunlaşmaktadır. Nüfusun yaklaşık olarak 2/3’ü sadece Siirt ve Kurtalan şehirlerinde toplanmıştır. Kırsal kesimlerde de nüfus çoğunlukla yerleşmeye uygun düzlükler ile su kaynaklarının bol olduğu kesimlerde yoğunlaşırken, engebeli ve dağlık alanlarda ise nüfus seyrekleşmektedir. Bu çalışmada Siirt ilinin nüfus gelişimi ve yapısı incelenerek, İlde nüfusun nasıl bir dağılış gösterdiği ve bu dağılışta etkili olan faktörler irdelenmiştir. Siirt’in nüfusu incelenirken, çeşitli kuruluşlardan elde edilen veriler, mülakatlar, anket ve literatür çalışmalarından yararlanılarak analizler yapılmıştır. İlin nüfus yapısı ve dağılışı ortaya konarak, geleceğe yönelik nüfus projeksiyonları ve planlamaları ile ilgili değerlendirmeler yapılmıştır.

Keywords: