Abstract:

KONYA’DA TÜRBELER ETRAFINDA OLUŞAN ADLANDIRMALAR* Özet Konya, kadim bir kültür ve medeniyet kentidir. Şehirler de tıpkı insanlar gibidir. Onların kimliklerinin oluşmasında veya tanıtımında bazı unsurlar daha fazla öne çıkmaktadır. Anadolu’nun fethedilmesinde, Türkleşmesinde ve İslamlaşmasında “Kolonizatör Dervişler”in katkısı tartışılamaz. Pîr-i Türkistan Hoca Ahmed Yesevî, Orta Asya’dan yaktığı meşaleyi (eğsi) Anadolu’ya atar. Anadolu evliyaları da sembol bir meşaledir. Savaşın değil, sevgi ve kardeşliğin etrafında toplanan Türkler yeri gelir bir otağın, yeri gelir bir dergâhın gölgesinde törelerinin, imanlarının, inançlarının gereği olan ritüelleri ve uygulamaları yaparlar. Türk halkında ulu kimselere karşı muazzam bir muhabbet oluşmuştur. Onlara karşı duyulan bu sevgi ve tazim onların ölümlerinden sonra da devam eder. Onları defnettikleri yerler, sıradan mezarlardan farklı olarak dizayn edilerek tezyin edilir. Bu mezarlara türbe, yatır, makam gibi özel adlar verilir. Bu kutsal mekânlar etrafında birtakım inanç ve uygulamalar ortaya çıkmıştır. Halkın bu kişilere karşı olan muhabbeti evliyaların hayatı ile sınırlı kalmamıştır. Türbeler etrafında oluşan ve gelişen halk inançları, türbelerde metfun ulu kişilere karşı halkta var olan sevginin ölümlerinden sonra da devam ettiğinin bir göstergesidir. Konya’da halk arasında metfun ulu kimseler kastedilerek sarf edilen “Konya yerin altından yönetilen bir şehirdir!” sözü halk kültüründe türbelerin ve yatırların etkisini yansıtmaktadır. Anahtar Kelimeler: Konya, Türbe, Kült, Halk Anlatmaları (Efsane, Menkıbe ve Memorat). The Tomb-Originated Naming in Konya Abstract Konya is a city of culture and civilization. Cities are just like people. Some elements are more prominent in the formation or promotion of their identities. The contribution of the "Colonizator Dervishes" cannot be denied in the conquest of Anatolia, Turkization and Islamization. Pîr-i Turkestan Hodja Ahmed Yesevi moves his torch from Central Asia to Anatolia. Anatolian saints are like the symbol torch. Turks gathered around love and brotherhood, not war, sometimes make rituals and practices occasionally in the shadow of a dervish lodge, sometimes around a tent. There was a tremendous conversation in the Turkish people against the saint people. This love and compassion towards them continues after their death. The places where they are buried are designed and decorated as different from ordinary graves. These tombs are given special names such as shrine (yatır), position (makam). Some beliefs and practices have emerged around these sacred places. The public's conversation with these people was not limited to the life of the saints. The folk beliefs that develop and evolve around the shrines are a sign that they continue even after the death of the saint, who is now buried. In Konya, the word "Konya is a city ruled from under the ground", which reflects the influence of this situation and effect of saint people buried, in popular culture. Key Words: Konya, tomb,  folk lectures (myth, legend and memorat). * Bu makale, “Konya Halk Kültüründe Türbeler Etrafında Oluşan İnanç ve Uygulamalar” adlı doktora tezinden faydalanılarak hazırlanmıştır.

Keywords: