Abstract:

Son yıllarda, uluslarası platformda kültürel miras ve koruma anlayışında değişimler izlenmektedir. “Kültürel miras” kavramı günümüzle ilişkilendirilerilerek yeniden tanımlanmakta ve mirasın günümüzdeki kullanımları ve rolleri açılanmaktadır. (Lowenthal, 1998 Harvey, 2001 Graham, 2002 Graham, Ashworth and Tunbridge, 2000 Smith, 2006) Miras, çağdaş sosyo-kültürel bağlamda geliştirilen ve değiştirilen kültürel bir süreç olarak görülmektedir. Smith’e göre bu süreç, özellikle sosyal, politik ve dini açıdan egemen kurumlar tarafından temellendirilmektedir. Özellikle, UNESCO, ICOMOS gibi kurumlar yayınladıkları yasal dökümanlarla koruma ve kültürel miras alanında yaptırım gücünü sürdürmeye yönelik rol sergilemektedir. (2006: 113) Smith, bu belgelerin özellikle miras yapıları ve alanlarının korunmasını gerçekleştirmek için uzmanları işaret ettiğini vurgulamaktadır (2006: 92). Faro Antlaşması ile herkesin yararlanabileceği ve zenginleşmesine katkıda bulunacağı yeni bir miras anlayışı ortaya konur (Avrupa Konseyi, 2005). Belirtilen kapsamda, bu makale süreç olarak “mirasın yapımı”nı anlamaya yönelik bir çabadır. Koruma ve kültürel miras alanında genellikle teknik olgular olarak görülen müdahalelerin, bu süreç içindeki rollerinin incelenmesi üzerine temellenmektedir. Önceki çalışmalardan farklı olarak, arkeolojik yapıların kazı öncesinden günümüze geçirdiği değişiklikler detaylı olarak incelenerek bu sürecin tanımlanması amaçlamaktadır. Böylelikle, Efes antik kentinde Küretler Caddesi üzerindeki beş yapı üzerinden mirasın yeni yaşam döngüsü açıklanmaya çalışılacak ve böylelikle, miras yapım süreci yeniden değerlendirilmeye çalışılacaktır. Sonuç olarak, bu makale miras yapım sürecini, yeni biçimlenme süreci olarak ve müdahaleleri bu sürecin araçları olarak yorumlamaktadır. Özellikle, arkeolojik bilginin zaman içinde değişebilirliği temel alındığında, Venedik Tüzüğü’nde (1964: madde 9) işaret edildiğinin aksine miras yapıları ve alanlarının korunmasında ve yorumlanmasında varsayımının her zaman yeri olabileceğine vurgu yapılmaktadır. Bu çerçevede, neden uzman olmayanları ve toplumdaki diğer aktörleri bu sürecin dışında tuttuğumuzu bir kere daha düşünmemiz gerektiği işaret edilmektedir.

Keywords: