Abstract:

Uygur halk şiirinde “siyasi koşaklar” ya da “tarihi koşaklar” diye tasnif edilen koşak (halk şiiri)lar önemli bir yer tutar. Bu koşaklar Uygur tarihinde halkın zihni ve vicdanında derin iz bırakmış tarihî şahıslar ve tarihî olaylarla ilgilidir. Söz konusu koşakların 19. ve 20. yüzyıla ait kısmında yoğun biçimde Çince unsurlar görülür. Bu unsurların Mançu-Çin yönetiminin Doğu Türkistan’ı işgalinden sonraki dönemlere ait olduğu anlaşılmaktadır. Tarihî koşaklarda görülen bu Çince unsurlar, bağlamına bakıldığı vakit, Mançu-Çin yönetiminin Uygur Türklerine yönelik uyguladığı baskıcı, zorlayıcı politikalarını yansıtır. Dolayısıyla bu unsurlar yakın döneme ait Uygur-Çin siyasi ve kültürel ilişkilerinin dilsel tanıkları sayılır. Bu makalede Uygur tarihî koşaklarındaki Çince unsurların tespit, tasnif ve tahlili yapılmıştır.

Keywords: