Abstract:

1963 yılının son aylarında yaşanan gelişmelerin ardından 1960’ta ilan edilen Kıbrıs Cumhuriyeti dağılmış ve adada iki toplum arasında çatışmalar yeniden başlamıştır. Türkiye adadaki Türklerin durumunu yakından izlemiştir. Kıbrıslı Türkleri korumak için adaya askeri müdahale seçeneğine başvurmaktan geri durmayacağını açıkça belli etmiştir. 1964 yılında Türk hükümeti adaya yönelik bir askeri müdahale planlamış, ancak ABD tarafından durdurulmuştur. 1967 yılının Kasım ayında Rumların adadaki iki Türk köyüne saldırısından sonra adada yeni bir kriz ortaya çıkmış ve Türkiye yeniden adaya yönelik askeri bir operasyon hazırlıklarına başlamıştır. Bu çalışma 1967 krizinin öncesi ve sonrasında yaşanan gelişmelerin analizini yapmaktadır. Kıbrıs Cumhuriyeti’nin kuruluşunda garantör devletlerden olan Türkiye ve İngiltere’nin krize yaklaşımları arşiv belgeleri çerçevesinde incelenmiştir. Yapılan çalışma göstermiştir ki Türkiye gerektiğinde adaya askeri müdahale gerçekleştirmeye hazırken, İngiliz yönetimi buna karşı çıkmış ve Türkiye’nin askeri müdahale yapmasını engellemeye çalışmıştır. 1964 krizinden itibaren Kıbrıs sorununda artan Amerikan etkisi İngilizlerin bu politikasına yardımcı olmuştur. 1967 krizinin Türkiye’nin adaya müdahale etmeden sona ermesi İngilizleri memnun etmiş diğer taraftan Türk kamuoyu Türk hükümetinin kriz esnasında izlediği politikadan rahatsız olmuştur.  Adaya askeri bir operasyona izin vermediği için Demirel hükümeti eleştirilmiştir. Bu çalışma İngiltere ve Türkiye’nin politikaları üzerinden 1967 Kıbrıs Krizinin bir incelemesini yapmaktadır.

Keywords: