Abstract:

Dünya üzerinde doğal veya yapay yollardan açılmış olan önemli denizyolu geçitleri olarak nitelendirilen boğaz ve kanallar jeopolitik, jeostratejik ve jeoekonomik açıdan oldukça önemli bir role sahiptir. Ayrıca bu stratejik alanlar bulunduğu ülkeler ile denizyolu ulaşımında bu yolları ve geçitleri kullanan ülkeler açısından küresel öneme sahiptir. Deniz ticareti başta olmak üzere askeri açıdan da önemli sayılan bu alanlar yüzyıllar boyunca ülkelerin hâkim olmayı istedikleri ve halende bu amaç doğrultusunda dünya hâkimiyeti için dikkatlerini verdikleri bariz bir şekilde görülmektedir. Bu kapsamda dünyadaki bazı önemli boğaz ve kanalların coğrafi özellikleri ile jeopolitik açıdan taşımış oldukları önem çalışmada genel hatlarıyla incelenmeye çalışılmıştır. Yapılan araştırma ve incelemeler neticesinde dünyada birçok boğaz ve yapay yollardan açılmış kanallar bulunmasına karşın jeopolitik ve coğrafi özellikleriyle bazılarının daha çok ön plana çıktıkları görülmektedir. Boğazlar ve kanallar her ne kadar karaları ayırıcı bir rol üstlenmiş olsalar da aynı zamanda birleştirici bir yanı olduğu da gerçektir. Dünya ticaretinin % 80’lere yakınının önemli deniz yolları ve mesafeyi kısaltıcı özellikleriyle boğazlar üzerinden akması her yıl bu alanlardan milyonlarca yük, tanker ve yolcu gemilerinin geçişine sahne olmasında etkili olmuştur. Bu ekonomik boyutunun yanı sıra askeri açıdan da bu alanlar ülke savunmaları için taşımış oldukları önem jeostratejik planların belirlenmesi üzerinde de rol oynadığı görülmektedir.

Keywords: