Abstract:

Çalışmamızda, Güneydoğu Anadolu bölgesinin Dicle bölümünde yer alan ve idari olarak Mardin iline bağlı Savur İlçesi’nin nüfus gelişimi ve özellikleri ortaya konmuştur. Çalışmamızın amacı Savur İlçesi’nde Cumhuriyetin kuruluşundan günümüze kadar ilçedeki nüfusun değişim seyrini, kır-şehir nüfusunun yıllara göre artış azalışını, nüfus artış hızını ve nüfusun yaş, eğitim ve ekonomik bağımlılık durumu gibi sosyo-ekonomik özelliklerini sayım yapılan yıllara göre ortaya koymaktır. TÜİK’den alınan nicel verilerle ilçenin demografik yapısı tablo ve grafiklerle görselleştirilip yorumlanmıştır. Çalışmamızda nüfusun tarihsel süreç içerisinde değişimi ve nüfusun nitelikleri üzerinde durularak gelecekte yapılacak planlamalara ışık tutmak ve ilçenin gelişmesini sağlamak amaçlanmıştır.  Savur’da 2020 yılı itibariyle nüfus miktarı 26101’dir. 1950 yılında 40.876 olan nüfus miktarı bu tarihten itibaren azalmıştır. 1953 yılında Savur’a bağlı Ömerli’ nin  ilçe olması nedeniyle nüfus miktarı azalmış ayrıca Mardin-Şırnak-Irak karayolu güzergahının değişmesi ile ilçe eski merkezi konumunu ve stratejik özelliğini kaybetmiştir. 1985 sonrasında yaşanan terör olayları ve ekonomik faaliyetlerin yetersizliği de büyükşehirlere yapılan göçleri hızlandırmış ve nüfusun azalmasına neden olmuştur. Nüfusun sosyo-ekonomik özellikleri 1985-2020 yılları arasında kıyaslama yapılarak incelenmiştir. 35 yıllık süreçte nüfusun yaş yapısı incelendiğinde çocuk nüfus oranı %51’den %30’a düşmüştür, yaşlı nüfus oranı ise%4’lerden %10’lara yükselmiştir. Bu durum nüfus artış hızının düştüğünü ve buna bağlı olarak bağımlı nüfusun toplam nüfus içindeki payının azaldığını göstermektedir. Cinsiyet oranına bakıldığında kadınların sayıca biraz daha fazla olduğu görülmektedir. Eğitim seviyesinde bitirilen eğitim durumuna göre lise ve yükseköğretim mezunlarının sayısının 2020 yılı itibariyle artış gösterdiği belirlenmiştir, okur-yazarlık oranı %40,6’dan %87,6’ya yükselmiştir. Savur’da kırsal nüfus günümüze kadar miktar olarak şehir nüfusunun üzerinde seyretmiştir. Cumhuriyet’in ilk yıllarından günümüze kadar ilçe nüfus miktarı azalmış fakat nüfusun niteliklerinde olumlu gelişmeler görülmüştür. İlçe nüfusunun artması ve ilçenin daha fazla gelişebilmesi için dışarıya göçün engellenmesi ve özellikle tarım ve turizm alanında var olan ekonomik potansiyelin girişimlerle desteklenmesi gerekmektedir. Nüfusun değişim seyrini izlemek ve nüfusun nitelikleri hakkında bilgi sahibi olmak ilçenin gelişmesini de sağlayacaktır.

Keywords: