Abstract:

Turfan bölgesinde keşfedilen Uygur diline ait pek çok eski eser arasında genellikle Çince kökenli kabul edilen ve čigši şeklinde yazılan bir görevli unvanı geçmektedir. İlk olarak 1912’de F. W. K. Müller, orijinal kelimeden bahsetmeyen fakat yabancı kökenli olduğunu düşündüğü ‘Tschigschi’ adını içeren bir fragman yayımlar. 1932’de ise, Prof. Tōru Haneda aynı kelimeyi içeren yine Turfan’dan başka bir fragman yayımlar ve kökeninin izlerini T’ang unvanı tz’u-shih 刺史’ye kadar sürer. G. J. Ramstedt ölümünden sonra yayımlanan bir makalede, kelimenin Çince-Korece [Sino-Korean] üzerinden alıntılandığını ve ‘resmî belge’ anlamına gelen ch’ih 敕’den türetilmiş, ‘resmî’ anlamındaki Tü. čiksi olduğunu iddia eder. Görünüşe bakılırsa, Ramstedt, Haneda’nın makalesini görmemiştir. 1965’te Hilda Ecsedy, bir kez daha T’ang döneminde Çinceden alıntılanan erken dönem Türkçe unvanlar problemini ele alır ve Çince tz’u-shih’ye bağlanan čigši kelimesinin izini sürer. Ecsedy, ayrıca, aynı kelimenin Tibetliler ve Hotanlılar gibi diğer milletlere Uygurlardan aktarıldığını da belirtir.

Keywords: