Abstract:

Özet Pertevî Ali Efendi, Mora yarım adasında Atina yakınlarında İstefe şehrinde doğmuştur. Tahsilini tamamladıktan sonra bir müddet Atina’da müftülük yapmıştır. Siyaset, ahlak ve eğitimden bahseden “Rebîu'l-Mülk Âdâbü Sülûki’l-Mülûk” adlı eserini, II. Osman’a (1617-1622) sunmuştur. Bu eserini iki bölüm olarak tertip etmiştir. Birinci bölümde ileri gelen devlet adamlarının eğitimi ve uyulması gereken esaslarla ilgili önemli kaide ve kanunlar üzerinde durulmuştur. İkinci bölümde ise devlet memurlarının riayet etmesi gereken usul ve davranışlara yer verilmiştir. 16. Yüzyılda başlayan, 17 ve18. Yüzyıllarda da devam eden, Osmanlı devlet adamı ve aydınları tarafından yazılan, devletin içinde bulunduğu bunalımı ve çözüm yollarını arayan siyaset-nâme, nasihat-nâme, lâyıha türü eserler, genel olarak siyasi, sosyal, iktisadi, askeri problemleri ortaya koyarak ilgilileri uyarmaya, bu problemleri gidermeye çalışmıştır. Siyasi, iktisadi ve askeri boyutlar ihmal edilmeden, eğitim ve kültür yapılarının da ele alınmasıyla ortaya konan araştırmalar ve ortaya çıkan sonuçlar daha gerçekçi olacaktır. Eğitim ve öğretim toplumun davranışlarından bir parça olduğu için, o toplumun eğitim ve öğretim yapılarını da incelememiz gerekir. Ancak o zaman o toplum hakkında sağlıklı kararlar verebiliriz. Aslında eğitim, hayatın bütün alanlarını kapsar ve uzun bir süreçtir. Fakat eğitim denilince hemen akla gelen okullardır. Kişinin şahsiyeti, doğuştan getirdiği, aile, çevre ve eğitim kurumlarında aldıklarını yoğurulması ile şekillenir. Bu aile, çevre ve okul ne kadar milli, sağlam ve düzenli olursa yetişen kişiler de o derece şahsiyetli olurlar. Pertevi, eğitimin bu denli önemini çok iyi kavradığı ve önemine vakıf olduğu için iki bölümden oluşan eserinin birinci bölümüne devlet adamlarının eğitimi başlığını vermiştir. Daha sonraki bölümlerde de vezirler ve devlet adamlarının eğitiminin önemine ve ayrıca eğitim yöntemiyle ilgili konulara da yer vermiştir. Diğer siyasetnamelerde eğitim konularına ya hiç değinilmemiş ya da bu konuda birkaç cümleye yer verilmiştir. Dolayısı ile yazarın bu siyasetnamesi diğer siyasetname geleneğinden bu yönüyle oldukça farklıdır. Genel olarak Pertevi’nin siyasetname’ sinin diğer siyasetnamelerden en önemli farkları sıralamamız gerekirse: 1-Vezirlerin devlet adamlarının ve çalışanların eğitimidir. 2-Eğitim yöntemlerini konu alması. 3-Takım çalışmasının önemine vurgu yapması. 4-Davranış eğitimi üzerinde durması. 5- Eğitimde Sevginin Önemine değinmiştir. 17. yüzyılda Pertevi’nin, siyasetnamesinde eğitim, eğitim yöntemleri, takım çalışması, davranış eğitimi, eğitimde sevginin önemine vurgu yapması fevkalade önemli bir husustur. Çünkü bugün, genellikle o dönem eğitim sistemi yöntem eksikliği açısından dolayı tenkit edilir. Hâlbuki ki bundan beş asır önce bile Osmanlı medreselerinin günümüzle kıyaslanacak yönleri vardır. Mesela, her öğrenciye çok yüksek meblağ burs verilirdi, her türlü ihtiyaçları karşılıksız karşılanırdı. Sınıf değil ders geçme sistemi vardı. Bütün öğrenciler kendi işlerini kendileri yapardı. Öğrenciler, halktan kopmuyorlar, her yıl en ücra köylere kadar giderek halkı aydınlatırlardı. Sınıfta her öğrenci hocanın önüne gider, dersini hocaya verirdi. Bu bireysel ve her çocuğun seviyesine uygun bir öğretme yöntemi idi. Bu hususlar bugün bile modern eğitim sisteminde kabul gören yöntemlerdir.

Keywords: