Abstract:

İbni Haldun yazdığı Mukaddime isimli kitabıyla sosyoloji ve tarih başta olmak üzere sosyal bilimlere yaptığı katkılar bilim adamlarının genelince kabul görmüş Ortaçağ İslam Arap bilim adamlarından biridir. Ancak Mukaddime iktisadi içeriği bakımından da oldukça önemli bir eserdir, çünkü gelir dağılımı, kalkınma, kamu maliyesi gibi konularda rasyonel ve bilimsel tahlillerde bulunmuştur. 21. Yüzyılda iktisatçıların İbni Haldun ve Mukaddime’ye olan ilgisi artarak devam etmektedir. Yaklaşık 400 yıl geçtikten sonra Mukaddime içinde yer alan iktisadi içerik, Batılı iktisatçılar tarafından teori haline getirilmeye başlanmıştır. Bu da Mukaddime’nin iktisadi düşünce tarihi açısından önemini ortaya koymaktadır. Mukaddime içeriğinin klasik iktisat mı yoksa sosyalist iktisat önerileriyle mi uyumlu olduğu konusu önemli bir tartışma konusudur. Bu çalışmada Mukaddime eserinin iktisat bilimine yaptığı katkı, kapitalist ve sosyalist iktisat görüşleri ile benzer ve farklı yönleri araştırılmıştır. Mukaddime’nin aşırı vergilendirmenin zararları, emek-değer ilişkisi, iktisadi kalkınma, işbölümü, fiyatlandırma, girişimcilik konularında iktisat bilimine katkı sağladığı sonucuna ulaşılmıştır. Mukaddime düşük vergilendirme yanlısı tutumuyla arz yanlı iktisatçılarla uyuşmaktadır. Ancak devletin gerekli harcamayı yapmaması durumunda kriz olacağını belirtmesi yanıyla Keynesçi görüşlerle benzeşmektedir. Diğer yandan işbölümüne bakış açılarında Adam Smith ile benzerlik bulunmaktadır. Marx’ın devrimci süreci ile İbni Haldun’un devletlerin yaşam ve yıkım süreci arasında önemli farklılıklar mevcuttur.

Keywords: