Abstract:

Kinaye, şairin şiirde hayal gücünü güzel ve etkili bir şekilde öne çıkarmasına yardımcı olan belagat sanatlarından biridir. Kinayede şair, okuyucuyu biraz bekleterek, kinayenin ima ettiği anlamların işaretleri üzerinde düşündürür. Şiiri okuyanın, şairin şiirindeki kinayenin işaretlerinden şairin maksatlarını anlayabilmesi için edebî ve dilsel bir kültüre sahip olması gerekir. Bu araştırmanın amacı, şair Ebû Nuvâs’ın (ö.198 h / 813 m) şarap şiirinde geçen kinayelere açıklık getirmektir. Şairin şiirine geçen kinayeler, onun şarabı sanatsal ve şiirsel bir konu olarak ele almaktaki amacını ifade etmektedir. Ayrıca şair şarap imgesi ile, din, toplum ve gelenekler çerçevesinde insanların takip ettiği kişisel görüşünü ortaya koymaktadır. Dolaysıyla bu araştırma Ebu Nuvâs’ın kendi şiirinde kullandığı beyân ve imge sanatlarından sadece belli bir sanat ortaya koymaktadır, o sanat Ebu Nuvâs’ın şarap ile yürüttüğü kinâye sanatıdır. Ayrıca bu araştırma cahiliye döneminden Ebu Navâs dönemine kadar Arap şiirinde şarap konusunun önemini gösterir, Ebu Nuvâs’a göre şarabın öneminin geniş bir analizi ve şiirinde şarap felsefesi açıklamaktadır. Genelde Arap şiirinde ve özelde Ebû Nuvâs’ın şiirinde geçen şarap imgesi, şiirinin anlaşılması için oldukça önemlidir. Şarap şiirinde geçen şarabın ifade ettiği imgeler bu araştırmanın en önemli neticesi olarak tespit edilmiştir. Ebû Nuvâs şiirinde şaraba diğer şairlerin baktığı gibi bakmamaktadır. Zira Ebû Nuvâs’ın şiirinde şarap, şiirsel bir imgedir. Diğer insanların bağımlı olup içtiği gerçek bir şarap değildir. Aksine o şarap imgesi ile sanatsal, sosyal ve dini mesajları okuyucuya iletilmek istenmiştir. Ayrıca şarap imgesiyle insanların ikiyüzlülük ve dar görüşlülüklerinin eleştirilip hicvedildiği görülmektedir. Araştırmada, kinaye ve sembollerle şarap, Ebû Nuvâs’ın dil yeteneğini, şiirsel zekâsını ve sanatsal becerisini gösteren edebî bir üslup olarak ortaya çıkmıştır. Aynı şekilde o bunu kendi toplumunun köhnemiş geleneklerine karsı bir eleştiri ve rahatsızlık vesilesi yapmıştır. Öyle ki şair, şiirinde bu konuyu sanatsal acıdan müstakil olarak ele almada öncülük etmiştir. Bundan dolayı onun yazdığı şarap şiirlerine “hamriyyat” adı verilmiştir. Nitekim Ebû Nuvâs şiir serüveninde bu konuya müstakil bir dîvan ayıran ilk şair olarak görülmektedir.

Keywords: