Abstract:

Havayolları ikinci dünya savaşından sonra modernizimin bir sembolü konumundaydı. Ulusal bir havayolunun mevcudiyeti bir ülkenin imajı için çok önemliydi. Aslında çoğu uluslararası havayolu şirketleri kamu şirketiydi ve sahipleri hükümetlerdi. Bununla birlikte havayolları ülkenin ekonomik sosyal gelişim ve ticareti için çok önemli yer tutmaktadırlar. 1970’li yıllardan itibaren kuralların düzensizleşmesiyle birlikte havayolu pazarı monopol yapıdan çıkarak pazarın serbestleşmesine yol açtı. Bu serbestleşme düzenlemeleri hava taşımacılığında rekabeti doğurdu ve buna parele olarak havayolları daha fazla müşteri odaklı, pazar odaklı pazarlama programları geliştirmeye başladılar. Ülkemizde de yukarıda belirtilen gelişmelere benzer süreç yaşanmış özellikle 2003 yılından sonra sektörde adeta monopol durumunda olan piyasa, artan trafik hacmi ve yolcu talebi nedeniyle ortaya çıkan düşük maliyetli taşıyıcılarla beraber daha rekabetçi bir hale gelmiştir. Özellikle düşük maliyetli taşıyıcıların pazarda yer alması, hatta bu taşıyıcıların trenden daha ucuz, verimli git gide daha fazla uçuş noktaları sunmaları tüm dünyada havayollarının çehresini değiştirmiş ve geleneksel havayollarının tahtlarını sarsmışlardır. Bu taşıyıcılar sadece geleneksel havayollarının müşterilerinin bir bölümünden değil aynı zamanda ilk defa uçan müşterilerden de kazanmışlardır. Tüm bu gelişmeler havayolarında müşteri odaklı pazarlama anlayışına geçilmesine yol açmıştır. Artık eski gelensel havayollarının uyguladığı satış ve üretim odaklı pazarlama konseptinden vazgeçilmiştir çünkü bu şekilde sunulan ürünler artık günümüz müşeri ihtiyaç ve beklentilerini karşılamamaktadır. Geçmiş dönemde pazarlama ikinci plandaydı çünkü müşteri çok önemli değildi, havayolları müşteriyi gözardı ederek verimliliği arıyorlardı. Günümüzde havayolu işletmeciliği, artan havayolu pazarlama faaliyetlerinden dolayı dünya genelinde oldukça rekabetçi bir konumdadır. Bu bakış açısına göre ister geleneksel havayolu konumunda olsun ister düşük maliyetli taşyıcı konumunda olsun günümüzde havayolunun her bir faaliyeti müşteri ihtiyaç ve arzularını tatmin etmeli, havayolunun tüm birimleri de bunun gerçekliştirilemsine yönelik olarak çalışmalı, çalışanları da müşteri memnuniyeti ve öneminin farkında olmalıdırlar. Bu nedenlerden dolayı çalışmanın amacı olarak; öncelikle pazarlama yönetimi açısından geleneksel taşıyıcısı havayolları yönetimi ile düşük maliyetli taşıyıcıların stratejik yönetim ve pazarlama karması farklılıkların ortaya konularak literatür açığının giderilmesine çalışılmış; ikincil olarak ise ülkemizde geleneksel havayolu konumunda olan THY ile düşük maliyetli taşımacılık yapan Pegasus havayollarının, stratejik yönetim ve pazarlama karması açısından farklılıklarının ortaya konulmasına çalışılmıştır.

Keywords: