Abstract:

Birinci Dünya Savaşı arifesinde geniş bir coğrafyanın kontrolünü elinde tutan İngiltere için savaşta Osmanlı Devleti’nin takınacağı tutum hayati bir önem taşıyordu. Birinci Dünya Savaşı’nın Avrupa’da başlamasına rağmen tarafsızlığını koruyan Osmanlı Devleti başta Mısır ve Hindistan olmak üzere Arap Yarımadası ve İran coğrafyasını, Afrika kıtasının kuzeyini İngiltere ve Fransa aleyhine Osmanlı Devleti yanına çekmek için birtakım girişimlerde bulunmuştur. Bu bağlamda ilan edilen cihadı yaymak ve bölgedeki yerel liderleri Osmanlı Devleti yanına çekmek için harekete geçen Osmanlı ajanlarının varlığı daha tarafsızlığın devam ettiği günlerden itibaren dikkat çekmiştir. Osmanlı Devleti’nin resmen savaşa girmesinden sonra ise bu “Osmanlı” ajanlarının faaliyetleri daha da artmışsa da İngiliz istihbaratının karşı çalışmaları da aynı nispette artmıştır. Ortadoğu ve İslam nüfusunun yoğunlukta yaşadığı coğrafyada faaliyet gösteren ajanların çalışma yöntemleri zaman zaman sadece propaganda yapmak şeklinde izlenmişse de bazen bir Osmanlı subayının kılık değiştirmiş vaziyette Mısır ordusu karargahına kadar girdiği de olmuştur. Çalışmanın ana malzemesini İngiliz Arşivlerine ait belgeler oluşturmaktadır. Diğer taraftan Türkçe arşiv kayıtları ve tetkik eserlerden de faydalanılmıştır.

Keywords: