Abstract:

Enerji ekonominin ve sosyal yaşamın en önemli girdilerinden biridir. Dünyada, nüfusun, ekonomik büyümenin, kentleşmenin ve teknolojik gelişmelerin artması ülkelerin enerji ihtiyacını yükseltmektedir. Petrol, kömür ve doğal gaz gibi fosil yakıtların sınırlı olması ve yükselen enerji fiyatları ülkeleri alternatif enerji kaynakları bulmaya yöneltmiştir. Ülkelerin enerjiye bağımlılıkları günden güne artmaktadır. Enerji ve ekonomik büyüme ilişkisi gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler için tartışılan bir konudur. Özellikle gelişmekte olan ülkeler ekonomik büyümeyi gerçekleştirmek için daha çok enerjiye ihtiyaç duymaktadır. Enerji konusunda dışa bağımlı olan Türkiye açısından ilişkinin yönünün belirlenmesi önemlidir. Enerji tüketimi ve ekonomik büyüme arasındaki nedensellikle ilgili ampirik literatür zaman ve kullanılan yönteme göre farklı sonuçlar göstermektedir. Bazı çalışmalarda enerji tüketiminden büyümeye doğru, bazı çalışmalarda büyümeden enerji tüketimine doğru tek yönlü nedensellik bulunmuştur. Bazı çalışmalarda ise değişkenler arasında nedensellik ilişkisi bulunamazken, bazılarında çift yönlü nedensellik bulunmuştur. Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de 1970-2009 döneminde elektrik tüketimi ve ekonomik büyüme arasındaki ilişkiyi incelemektir. Çalışmada kişi başına reel gayrisafi yurtiçi hasıla ve kişi başına elektrik tüketim verileri kullanılmıştır. İlk olarak, NG Perron ve Phillips Perron birim kök testleri kullanılarak değişkenlerin bütünleşme dereceleri saptanmıştır. İlişkiyi incelemek amacıyla Johansen eşbütünleşme testi ve vektör hata düzeltme modeli kullanılmıştır. Tüm değişkenler birinci farklarında durağan bulunmuştur. Johansen eşbütünleşme testi sonucu değişkenler arasında uzun dönemli kointegrasyon olduğu tespit edilmiştir. Sonuçlar uzun dönem de reel GSYİH ve elektrik tüketimi arasında eşbütünleşik bir vektörü göstermektedir. Hem kısa dönemde hem de uzun dönemde reel GSYİH’den elektrik tüketimine doğru tek yönlü nedensellik gözlemlenmiştir. Ayrıca Toda Yamamoto Granger nedensellik testine göre reel GSYİH’den elektrik tüketimine doğru tek yönlü nedensellik bulunmuştur. Türkiye’de ekonomik büyüme daha yüksek enerji tüketimine neden olmaktadır. Bu sonuç ülke ekonomisinin gelişmesi ile birlikte enerji tüketiminde, özellikle elektrik tüketiminde yükseliş olarak yorumlanabilir. Tüketiciler daha yüksek gelir düzeyi nedeniyle daha çok enerji tüketmektedir. Çalışmadan elde edilen bulgulara göre Türkiye’de enerji tüketimini azaltmak amacıyla enerji tasarruf politikaları uygulanabilir. Ekonomik büyümeden enerji tüketimine doğru nedensellik bulunması enerji tasarruf politikalarının ekonomik büyüme üzerinde olumsuz etkileri olmayacağı anlamına gelmektedir

Keywords: