Abstract:

Bu çalışmada, XIX. yüzyıl ortalarında Hüdavendigar eyaleti dâhilinde Bilecik Kaymakamlığı’na bağlı olan Eskişehir kazasının, 1844-1845 yıllarına ait nüfus verilerinin ortaya konulmasına çalışılmıştır. Çalışmanın ana kaynağını, Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA), Maliye Nezareti, Varidat Muhasebesi, Temettuât Kalemi Defterleri (ML. VRD. TMT. d.) tasnifi içerisinde yer alan ve H. 1260-1261/M. 1844-1845 yıllarında kaydı tutulan Eskişehir Kazası Temettuât Defterleri oluşturmaktadır. 5 mahalleye ve 26 köye ait olmak üzere toplam 31 adet temettuât defteri incelenmiştir. Bu defterlerin toplam sayfa sayısı ise 854’tür. Defterlerde nüfus verileri, hane reisinin adı, lakabı, eşkâli, aile adı ve meslekî durumu gibi sosyal yapıya dair bilgilerin yanı sıra hane sahiplerinin arazisi, emlâkı, hayvanâtı gibi ekonomik yapıya dair bilgiler de mevcuttur. Çalışma kapsamında, Eskişehir Kazası’nın mahalle ve köylerine ait temettuât defterleri incelenerek hane sayıları tespit edilmiş ve tahmini nüfus verileri ortaya konulmuştur. Böylece XIX. yüzyıl ortalarında Eskişehir’in nüfusuna dair bir fikir oluşması amaçlanmıştır.

Keywords: