Abstract:

Tekke mûsikîmizde yüzyıllardır her tarikat âyininin başında yer alan ve dervişlerin zikre rûhî olarak hazır olmalarına yardımcı olan besteli evrâd-ı şerîfler günümüzde çok az bilinen ve henüz çoğu tespit edilememiş bir dinî musiki formudur. Her tarikatın pîri tarafından tertîb edilmiş, bazı sûre, salavât ve duâlardan müteşekkil evrâdlar, belirli bir müzikal yapıya sahiptir ve her tarikatın zikir günü olarak kabul edilen hafta gününde zikirden önce ve vakit namazının ardından toplu olarak okunmaktadır. Dini mûsikîmizdeki bu gelenek çeşitli sebeplerle kesintiye uğramıştır. 1950-60'lı yıllardan sonra dergâhlardaki yüksek mûsikî zevkini tatmış olan ehil zâtların kişisel gayretleri ile sonraki nesillere aktarılarak günümüze ulaşmıştır. Toplu evrâd-ı şerîf okuma geleneği üzerine yaptığımız bu çalışmada öncelikle evrâd literatürü ve tekke kültürümüzdeki yeri hakkında bilgi verdik ve Rifâî Evrâdı'nın metin olarak ana hatlarını sunduk. Çalışmamızın müzikal kısmını İstanbul ve Üsküp'te okunan Rifâî evrâdları ile sınırlandırdık. İstanbul ekolü için Cumhuriyet döneminin son Rifâî şeyhlerinden olan Ken'ân Rifâî'nin faaliyete geçirdiği ve İstanbul'daki Rifâî usül ve erkânının en yetkin kişiler aracılığı ile icrâ edildiği Ümmü Ken'ân Dergâhı'ndan bugüne çok değerli mûsikîşinaslarımız tarafından nesilden nesile aktarılan icrâ tavrını esas aldık. Üsküp ekolü için ise Üsküp Rifâî Âsitânesi'nden gelen gelenek ile 1956 senesinde Türkiye'ye göç eden âsitânenin 6. şeyhi Mustafa Haznedar Baba ve oğlu Râik Haznedar tarafından günümüze ulaşmış icrâ tavrını esas aldık. Her iki coğrafyada okunan evrâd icrâslarını notaya aldık ve müzikal analizlerini yaptık. Daha sonra beste olarak ne gibi etkileşimleri olduğunun izini sürmeye çalıştık. Sonuç olarak her iki ekolün benzerlik ve farklılıklarını incelediğimizde her iki icrânın da kadîm İstanbul Tekke Mûsikîsi'nden doğduğu ve beslendiği düşüncesi ortaya çıkmaktadır.

Keywords: