Abstract:

Varoluşundan beri yaşamını sürdürme ve anlamlandırma doğasına sahip olan insanoğlu, hem kendi iç dünyasında hem de sosyal ilişkilerinde güvende olma, mutlu olma arzusuyla birçok ritüel yapılandırmış ve bu ritüelleri kullanmıştır. Bu ritüellerinden biri de ilkel, antik toplumsal yaşamdan günümüze kadar etkisini ve varlığını sürdüren faldır. Fal, Eski Yunan, Roma, Babil, Mısır, Sümer ve Şamanist Türk kültüründe bireyin çeşitli ihtiyaçları karşılamak için ortaya çıkmış, İslamiyet sonrası Türk kültüründe yeni kisvelere bürünerek yaşamaya devam etmiş, Osmanlı Sarayına girmiştir. Bu bağlamdan hareketle falcılık meslek haline gelmiştir. Fal, günümüzde de gerek sosyal yaşamda gerekse sanal ortamda varlığını ve etkinliğini devam ettiren bir olgudur. Falın popülerleştirilmesi, geniş çevrelere yayılması daha çok tüketilmesini ve ekonomik katma değer üretimini sağlamıştır. Kültürel ürünlerin ekonomik katma değer yaratarak varlıklarını sürdürmeleri gerçeği, falı da ekonomik bir ürün olarak, anlık ve moda halinde tüketilen, alınıp satılan ve pazarlanan bir popüler kültür ürünü haline dönüştürmüştür. İnsanların merak duyguları ve belirsizlikten kurtulma istekleri fal ve falcıların toplumsal yaşamda itibar kazanmasını sağlamıştır. Dünden bugüne çeşitli kisvelere bürünerek bireylerin büyük bir kısmının zihninde yer bulup yaşayarak günümüze gelen fal geleneği, halk yaşayışının, düşüncesinin dile yansıması sonucunda edebiyatımızda da yer almıştır. Çalışmada fal; “Fal Kavramı, Fal Çeşitleri ve Falcılar”, “Eski Uygarlıklarda Fal”, “İslamiyet Öncesi Türk Kültüründe Fal”, “İslam Dini’nde ve Türk İslam Geleneğinde Fal”, “Sosyal Yaşamda Fal”, “Fala İnanan İnsanların Özellikleri”, “Popüler Kültürde Fal ve Ekonomik Boyutları” başlıkları altında incelenmiştir. Bu araştırmada falın, ilkel, antik ve uygar toplumlarda varlığını sürdürme serüveni ortaya koyularak, günümüzde popüler kültürün ve sanal ortamın kültürel ekonomik bir olgusu olarak, ekonomik katma değer üretimi üzerinde durulmuştur.

Keywords: