Abstract:

Aziz Mercurius yeraltı şehri Kapadokya bölgesinde, Aksaray ilinin Gülağaç ilçesine bağlı Saratlı Beldesinde yer almaktadır. Roma Dönemi'ne tarihlendirilen bu yeraltı şehrinde bulunan kilisede yer alan mezar odasında, Aksaray Müzesi tarafından 2012 yılında yapılan kurtarma kazısı sonucunda toplam 27 bireye ait iskelet kalıntısı ele geçirilmiştir. Bu bireylerin % 70,37’si (n: 19) bebek ve çocuklardan, % 29,63’ü (n: 8) erişkinlerden oluşmaktadır. Bireylere ait dişler ve çeneler paleopatolojik açıdan incelendiğinde, daimi dişlerde diş çürüğüne % 9,09, hypoplasiaya % 1,52, diştaşına % 21,21 oranında rastlanmıştır. Daimi dişlerde en fazla gözlenen aşınma derecesi 4, süt dişlerinde ise 2'dir. Bütün dişler incelendiğinde, bazı dişlerde ileri derecelerde aşınma mevcuttur. Bu da, incelenen toplumun beslenme sisteminde dişlerde aşınmaya neden olabilecek sert ve iri taneli maddelerin varlığını düşündürmektedir. Bebek ve çocuklarda süt dişlerinde ve çenelerde aşınma ve apse dışında hiçbir patolojik bulguya rastlanmamıştır. Apse oluşumu da ileri derecede aşınmadan kaynaklıdır. Bu yeraltı şehrinde tahıl ambarlarına rastlanmıştır. Bu sonuç bize, incelenen toplumun beslenme sisteminde tarıma bağlı olarak karbonhidratlı besinleri tükettiklerini göstermektedir. Bireylere ait iskelet kalıntıları paleopatolojik açıdan incelendiğinde, toplum genelinde birçok bireyde, metabolik, enfeksiyonel hastalıklar ve travmalar saptanmıştır. Özellikle enfeksiyonlar ve beslenme yetersizlikleri bebek ve çocukları olumsuz etkilemiştir. C vitamini eksikliğine bağlı olarak gelişen iskorbüt, demir eksikliği anemisi gibi lezyonlar beslenme yetersizliklerini gösteren örneklerdendir. Bebek ve çocuklarda saptanan travmalar da muhtemelen konjenital kaynaklıdır. Erişkin bireylerde gözlenen osteoarthrit, schmorl nodülü gibi eklem rahatsızlıkları ağır günlük aktivitelerle ilişkili olabilir. Hristiyanlık dinine geçen bu insanlar Roma baskısı nedeniyle bu yeraltı şehrinde saklanmak zorunda kalmışlar, muhtemelen çok zor yaşam koşullarında yaşamışlar ve birçok olanağa da ulaşamamışlardır. Çok az sayıda birey incelenebilmesine rağmen Aziz Mercurius populasyonu paleopatolojik açıdan Anadolu tarihinin Erken Hristiyanlık döneminin yaşam biçimine ışık tutması açısından oldukça önemlidir.

Keywords: