Abstract:

Yeni Türkçe-Sırpça Sözlük Türk Dil Kurumunun Türkçe Sözlük`ü temel alınarak hazırlanmış ve Kurum yayını olarak 2014’te basılmıştır. İki ciltlik büyük İngilizce-Türkçe Sözlük`ten sonra bu sözlük, TDK'nin bugüne kadar yayımlamış olduğu en büyük iki dilli sözlüktür. Sözlükte, çağdaş Türk dilinin yaklaşık 51.000 sözcüğü derlenmiş, incelenmiş ve işlenmiştir. Türkçe Sözlük`te yer alan çok sayıda ağız sözcüğü hlk. kısaltması ile belirlenmiştir. Ölçünlü Türkçenin parçası olmayan bu sözcüklerin, edebî ve çağdaş metinlerde ortaya çıktığı için dikkate alınması gerekiyordu. Türkçe Sözlük`te yer alan ağız sözcükleri Yeni Türkçe-Sırpça Sözlük’te de girmiştir. Yeni Türkçe-Sırpça Sözlük’te madde başı içinde nar. kısaltmasıyla verilen sözlerden bir kısmı bütünüyle halk ağzına ait kabul edilip madde verildikten sonra anlama (ya da anlamlara) geçilmeden “nar.” kısaltması kullanılmıştır, örneğin akbasma, akındırık, belek, çekelez, evirgen, gölek, herk, kargış, nahır, ölet, senek, şırlağan, teğelti, yasmık, zıpka. Bir kısmının ise birden fazla anlamından sadece biri veya birkaçı halk ağzına ait kabul edilerek bu anlamlarından önce (anlam numarasının sonrasında) nar. notu düşülmüştür, örneğin adam, babalık, çalık, çözmek, dil1, dip, emzik, eş, geçmek, kâğıt, kısmak, ocak, paçalık, tavan, yaban, yürek. Araştırmalara göre Türkçeden başka bir dile geçmiş en fazla sözcük varlığının Sırpçada bulunduğu belirlenmiştir. Bu sözcük varlığının büyük bir kısmı Sırp halk ağızlarına aittir. Çalışmada Yeni Türkçe-Sırpça Sözlük’te tespit edilen halk ağzına ait sözcükler üzerinde durularak bugün bile Sırp ağızlarında yaşamını devam ettiren bu ödünç sözcükler vasıtasıyla Türkçe-Sırpça arasındaki dil-kültür ilişkileri irdelenmeye çalışılacaktır. Bazı halk ağzı sözcüklerinin Türkçe kullanımlarıyla anlam bilimsel bağların türü ve bugünkü statüsü tespit edilecektir.

Keywords: