Abstract:

Türkiye’de iklim değişikliğinin gözlenen ve beklenen etkilerini açıklayan birçok bilimsel çalışma, Şanlıurfa çevresi ve Harran Ovası’nın iklim değişikliğinden olumsuz etkilenen/etkilenebilecek alanlar içinde kaldığını göstermektedir. Türkiye’deki önemli tarımsal üretim bölgelerinden olan Harran Ovası, kuraklık ve çölleşme ilişkileri açısından oldukça kırılgan bir bölgede yer almaktadır. Atatürk Baraj Gölü’nden sulama kanallarıyla taşınan su, kurak ve çok sıcak olan yaz aylarında bu ovada gerçekleşen olumsuz etkileri bertaraf etmeye yardımcı olmaktadır. Fakat bu iklim koşullarında açık sulama kanallarının yüzeyinde gerçekleşen şiddetli buharlaşma önemli su kaybına neden olmaktadır. Buharlaşmanın fazla olmasıyla birlikte yanlış sulama teknikleri de toprak sorunlarını ortaya çıkarmaktadır. Ova çevresinde yer alan, doğal süreçlerin kontrolündeki ekosistemler ise çölleşmeye karşı daha savunmasızdır. Bu nedenle, iklim değişikliğinin neden olacağı olumsuz etkileri azaltmak ve yeni koşullara uyum yöntemlerinin geliştirilmesi çok önemlidir. Bu çalışmada, Akçakale ile Şanlıurfa meteoroloji istasyonlarının 1975-2012 yılları arasındaki verileri kullanılarak Harran Ovası’ndaki kuraklık özellikleri Standart Yağış İndeksi (SPI) ve Thornthwaite yöntemi ile incelenmiştir. Yağışlı geçmesi beklenen mevsimlerde gerçekleşen kuraklık, zaten kurak bir mevsim olan yaz mevsiminde gerçekleşen kuraklıktan daha tehlikelidir ve bunun belirlenmesi oldukça önemlidir. Kuraklık olayını başlatan meteorolojik kuraklığın yağışla ilgisinden dolayı, ovadaki meteorolojik kuraklığın uzakbağlantı (teleconnection) ilişkileri de incelenmiştir. Bu amaçla Türkiye’nin önemli bir bölümünde özellikle kış yağışlarını etkileyen Kuzey Atlantik Salınımı’nın (NAO), Harran Ovası ve çevresindeki yağış ve kuraklık olaylarıyla ilişkisinin doğası tanımlanmıştır. Yıl içinde tarımsal sulama döneminin ve sulama miktarının belirlenmesi için yararlı olacağı düşüncesiyle kurak dönemin başlangıcı, bitişi ve süresi belirlenmiştir. Ayrıca kuraklık olasılığı, kuraklık şiddeti, kuraklık genliği ve kurak dönemlerin sayısı da belirlenmiştir.

Keywords: