Abstract:

Günümüzde kullanılan iki dilli sözlükler yabancı dil öğrenen bireylerin kelime bilgisinin artmasına yardımcı olurken, bu sözlüklerde meydana gelen kavramsal sapmalar kullanıcılarına hedef dildeki kavramı tam olarak algılatmakta yetersiz kalırlar. İki dilli sözlükler de dahil olmak üzere günümüzdeki çoğu sözlük madde başlığındaki kavramı kullanıcılara kavratmak için, “madde başlığındaki sözcük ya da sözcüklerin o dildeki kullanımına ilişkin örnek cümleler vermek” ve “madde başlığındaki sözcük ya da sözcüklerin o dilde sık kullanılan eşdizimli sözcüklerini de söz konusu madde başlığı altında ele almak” suretiyle, o madde başlığının doğru kullanıldığı bağlamı kullanıcıya göstermeye çabalarlar. Ancak çoğu zaman yukarıda bahsi geçen bu yöntemlerin, farklı kültür ve koşullarda farklı şekillerde doğup gelişen kavramları kullanıcıya kavratmakta yetersiz kaldığı görülür. Günümüzdeki iki dilli sözlükler, madde başlığındaki sözcüğün çok anlamlılığına çözüm bulmuşken, madde başlığı tanımlamalarında kullanılan sözcüklerde görülen çok anlamlılığı göz ardı etmiş ve neticesinde her ne kadar yukarıdaki çözüm yöntemleri bu tür yetersizliklerin önüne geçmek için üretilmiş olsa da çok anlamlı sözcüklerin hedef dilde sadece örtüştüğü noktaları ön plana çıkarabilmiştir. Oysa iki dilli sözlük kullanımına dayalı mevcut kullanıcı hatalarının pek çoğunun, bu sözlüklerde eşdeğer olarak verilen iki kavramın örtüşen değil örtüşmeyen noktalarından kaynaklandığı görülür. Bu çalışma, gerek yurt içinde gerekse yurt dışında hazırlanan iki dilli sözlüklerde günümüze kadar uygulanagelen tasarılara ilave edilecek devrimsel nitelikte ek bir bilgi ile iki dilli sözlük kullanımından kaynaklanan hataları tamamen ortadan kaldıracak yeni bir çözüm yöntemi önermektedir. Bu yeni yöntemin iki dili sözlüklere uyarlanması ile, bu tür sözlüklerdeki madde başlığı tanımlamalarından kaynaklanan hatalı çeviriler başta olmak üzere, hedef dildeki sözcüklerin sahip olmadığı anlamlarının, anadil etkisiyle ifade edilmeye çalışılmasının da önüne geçileceği düşünülmektedir.

Keywords: