Abstract:

İnsanoğlu hayvanları birbirlerinden ayırma amacıyla çeşitli yollara başvurmakta ve adlandırma işlemini belirli bir sistem dahilinde yapmaktadır. Kazakistan geniş bir coğrafyaya sahip olması nedeniyle birçok hayvanı barındırmakta ve Kazak Türkçesinde bu hayvanlara çeşitli unsurlar doğrultusunda adlar verilmektedir. Çalışmada Kazak Türkçesi söz varlığında kuşlar için kullanılan 700’ü aşkın adlandırma tespit edilmiş ve bu adlandırmaların oluşum sistematiği üzerinde durulmuştur. Kazak Türkçesinde geçen kuş adlarının söz varlığı ortaya çıkarılarak Latince ve Türkçe karşılıkları gösterilmiş ve tespiti yapılan adlandırmaların oluşum sistematiği ortaya çıkarılmıştır. İnceleme neticesinde Kazak Türkçesinde geçen kuş adlarının ya iki kelimeden ya da tek kelimeden oluştuğu görülmüştür. İki kelimeden oluşan yapılarda özellikle sıfat tamalaması kullanıldığı görülmekle beraber tek kelimeden oluşan yapılarda bazen yansıma seslerin kullanımına, bazen Kazak Türkçesinde bulunan eklerin kullanılarak yeni adlar elde edildiğine ve bazen de yabancı kökenli sözcüklerin doğrudan ya da ek alarak kullanıldığına rastlanmıştır. Kuşlara ad verilirken renk, uzuv, bitki, maden, hayvan, nesne, memleket adları; zaman ifadeleri; bulunulan ya da yaşanılan yerin adı; kuşun ötüşü, boyutu, hareketi, sesi, görünüşü, cinsiyeti, yaşı ve fiillerin kullanımı gibi çeşitli unsurlardan faydalanıldığı tespit edilmiştir. Kuş adlarında kullanılan yöntemler sadece kuşlara ya da Kazak Türklerine özgü değildir. Türkçede ve diğer Türk lehçelerinde hayvan adlarının oluşturulmasında Kazak Türkçesinde kullanılan yöntemlere benzer bir sistemin kullanılıyor olması da ortak bir dil ve kültürün varlığını bizlere bir kez daha kanıtlamaktadır.

Keywords: