Abstract:

Tarihî olaylar, felsefi yaklaşımlar ve sosyal değişmeler poetikaları etkiler. Türkiye’de millî edebiyat döneminde poetika yazanlar, millet kavramından yola çıkarlar. Şiir bireysel duyuşları ifade etmekten çok toplumu uyandırma görevi üstlenir. Mehmed Âkif millî edebiyat duyarlığına sahip bir şairdir. O, idealleri uğruna şiir söylemeyi erteler. Bu, onun şairlik gücünün az oluşuyla değil, şiire yüklediği misyonla ilgilidir. Âkif’in söylenecek sözü, verilecek mesajı, anlatılacak derdi vardır. Millî edebiyat anlayışının gereği olarak kişisel duygularını geri plana atar, milletinin derdini dile getirir. Muhtevayı öne çıkarırken şiiriyeti bilerek arka plana iter. Ancak kalemini özgür bıraktığı zamanlarda bütünüyle lirik bir şairdir. Âkif gerçekçi edebiyatın temsilcisi olduğu kadar idealist bir tavrın da takipçisidir. Durum tespiti yapar, öneriler ve önermeler sunar. Elinde değerler manzumesi çevresinde toplumu yeniden inşa edecek sağlam bir reçete vardır. Safahat’taki manzumelerden ve Sebilürreşad dergisinde yayımlanan makalelerden Âkif’in poetikasını saptamak mümkündür. Buna göre Âkif, poetikasını Şuara suresine ve hadislere dayandırır. Dolayısıyla poetikasının temel kaynağı ayet ve hadislerdir. O, ayet ve hadislerin makbul saydığı şiirin peşindedir. Şairin görevini de bu çerçevede tanımlar. Edebiyattan ahlaki ve sosyal fayda bekler. Makalede Safahat’tan ve şiir üzerine yazdığı metinlerden örneklerle Mehmed Âkif’in poetikası tespit edilecektir.

Keywords: