Abstract:

20. yüzyılın ikinci yarısından sonra iklim krizi olarak adlandırılabilecek değişikliklerin artmasıyla doğa üzerine yapılan çalışmaların disiplinler arası bir nitelik kazandığı görülmektedir. Günümüzde çevrebilimciler, biyologlar, antropologlar, felsefeciler, ekonomistler gibi pek çok farklı disiplindeki bilim insanlarının ve aktivistlerin ortaya koyduğu bulgular ve veriler doğadaki yıkımın boyutlarının ne derece büyük olduğunu da göstermektedir. Başlangıçta sırlarla dolu görülen ve bu nedenle tam olarak anlaşılamayan doğa, mitolojiler yoluyla açıklanmaya çalışılmıştır. Aydınlanma Çağı’yla birlikte insan-doğa ilişkisinde insanı merkeze alan doğa anlayışının hâkim olmaya başladığı görülmektedir. Sanayi Devrimi ve kapitalizmin doğuşu, insanı doğadan uzaklaştırırken sanayileşmenin getirdiği yeni yaşam alanları yeni sorunların doğmasına sebep olmuştur. Tarım devrimi sonrası sömürgeciliğin başlaması ise doğanın insan eliyle tahrip edilmesinin, kendi içindeki dengesinin bozulmasının başlangıcı olarak kabul edilmektedir. 20. yüzyılda yaşanan iki dünya savaşının ve Ekonomik Buhran’ın olumsuz sonuçları, ekonomik büyüme arzusunu güçlendirirken doğanın kaynaklarının tükenmesine neden olmuştur. On Yedinci Yüzyıl’dan itibaren kurgu dışı eserlerde olduğu kadar edebi metinlerde de doğa önemli bir tema olmaya başlamıştır. İklim krizinin öngörülmesinden sonra ise edebiyat; çevre sorunlarına, doğa tahribatına daha fazla dikkat çekmeye başlamıştır. Doğa ve çevre duyarlıklı bir anlayış olarak ekokurgu günümüz Türk edebiyatının da dikkat çeken alanlarından biri haline gelmektedir. Bu makalede son on yılda doğa ve çevre sorunlarına odaklanmış ekokurgu özelliği gösteren eserler içinde öne çıkan Buket Uzuner’in Tabiat Dörtlemesi’nin ilk üç cildi Su, Toprak, Hava; Latife Tekin’in eş zamanlı yayımlanan Manves City ve Sürüklenme; Oya Baydar’ın Köpekli Çocuklar Gecesi adlı romanları üzerinden farklı ekokurgusal yönelimlerin Türk Edebiyatı’ndaki temsillerinin incelenmesi amaçlanmaktadır.

Keywords: