Özet:

19. yüzyılda dağılma dönemine giren Osmanlı Devleti’nde devleti kurtarmak için ıslahatlar yapılmaya başlamıştır. Daha önce çoğunlukla askeri alanda yapılan yenilikler Tanzimat Fermanı’ndan sonra hukuk, eğitim, siyasi, mali vs. birçok alanda yapılmıştır. Bu nedenle Tanzimat Fermanı yeniliklerin kapsamının genişlemesi bakımından bir dönüm noktasıdır. Bu bağlamda eğitim alanında da birçok yenilikler yapılmış, önce medrese anlayışı dışında Batı tarzında yeni okullar açılmaya başlamıştır. Avrupa’da Reform ve Rönesans neticesinde değişen eğitim anlayışı Osmanlı Devleti’ni sadece Batı tarzında yeni okullar açmak şeklinde etkilemekle kalmamıştır. Nitekim 19.yüzyılda Avrupa’da kadın eğitimi meselesi gündeme gelirken, Osmanlı Devleti’nde de Tanzimat’tan sonra kadınların eğitimi meselesi gündeme gelmiş, Osmanlı aydınları bu konuda fikirler ortaya koymuşlardır. Yine Avrupa’da kadınların eğitimi meselesi kadınların ayrı okullarda veya erkeklerle karışık olarak eğitilmesi tartışmalarına yol açmış, bu konuda deneyimlere girişilmiştir. Avrupa’daki bu gelişmeler Osmanlı Devletine de yansımış ve yavaş yavaş Avrupa’daki karma eğitim tartışmaları Osmanlı’da da gündeme gelmiştir. Başlangıçta bu tartışmalar daha ziyade Avrupa eğitim gelişmeleri şeklinde verilmiş, zamanla Osmanlı’da da uygulanabilir mi sorunu olarak lehte aleyhte tartışmalara dönüşmüştür. II. Meşrutiyet Dönemi’nde artan tartışmalar Cumhuriyet’in başlangıcında devam etmiş ve uygulanabilirliği tartışılmıştır. Bu tartışmalara bir öğretmen örgütlenmesi olan ve ilk kongresini 1924 yılında yapan Türkiye Muallimler Birliği de katılmıştır. Çalışmada Osmanlı’dan erken Cumhuriyet dönemine kadar kadın eğitimi, karma eğitim meseleleri hakkındaki görüşler ve uygulamalar tarihsel bir bakışla ele alınmış ve değerlendirilmiştir. Ayrıca çalışmada dönemin gazeteleri, mecmuaları ve Türkiye Muallimler Birliği Kongrelerinin zabıt tutanakları kullanılmıştır.

Anahtar Kelimeler: