Abstract:

Cumhuriyetin ilanının gerçekleştiği 1923 yılından 1960 yılı sonuna kadar TSE’nin kuruluşu bağlamında Türkiye’de standardizasyon politikaları ve bu politikaların ekonomiye olan yansımaları çalışmanın konusunu teşkil etmektedir. Çalışma, Cumhuriyetin ilk yıllarında standardizasyon faaliyetleri (1923-1939); II. Dünya Savaşı Dönemi ve sonrasında standardizasyon çalışmaları (1939-1950); Demokrat Parti (DP) Döneminde standardizasyon faaliyetleri (1950-1960) ile sınırlandırılarak üç dönem halinde ele alınmıştır. Çalışmanın kaynak materyalini, Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi Belgeleri, resmi yayınlardan; Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Zabıt Ceridesi, kanunlar ve tutanak dergileri, Türkiye Cumhuriyeti Resmi Gazetesi ve dönemin süreli yayınları arasında bulunan ekonomi dergilerinin makaleleri oluşturmaktadır. Konu incelenirken, standardizasyon politikalarının Türk dış ticaretinin geliştirilmesine sağladığı katkılar göz önüne alınarak değerlendirilmelerde bulunulmuştur. Çalışmada elde edilen sonuç şudur: Cumhuriyetin ilk yıllarından itibaren Ticarette Tağşişin Men’i ve İhracatın Murakabesi ve Korunması Hakkındaki 1705 sayılı Kanun ile bu kanuna ek olarak çıkarılan 3018 Sayılı Kanun gereğince, ihraç ürünlerinin, nizamname hükümleri kapsamında denetime tabi tutulması, Türkiye’de standardizasyon politikalarının başlıca esasını oluşturmuştur. II. Dünya Savaşı yılları ve sonrasında sürdürülen standardizasyon icraatları, 1954 yılında TSE’nin kurulması ile daha bilinçli hale gelerek dış pazarlarda aranılan malların teşvikine geniş ölçüde yer veren bir rejim uygulamasına dönüştürülmüştür. 132 sayılı Türk Standartları Enstitüsü Kuruluş Kanunu ile Enstitüsü, yeni bir hüviyete bürünerek bütün hak ve yetkileriyle bağımsız bir teşekkül haline gelip milli ekonomiye katkılar sağlamıştır.

Keywords: