Özet:

Akâidnâmeler, Türk İslam edebiyatı sahasının dinî-didaktik yönü ağır basan eserlerindendir. İslam’ın temel ilke ve kaidelerinin, bir diğer tabirle iman esaslarının Müslüman topluma öğretilmesi maksadıyla kaleme alınmışlardır. Ekseriyetle mensur olarak telif edilen akâidnâmelerin, itikâdî meselelerin kolayca öğrenilmesi ve ezberlenmesini sağlamak gayesine matuf olarak yazılan manzum örneklerine de rastlanmaktadır. Akâidnâmeler, telif ve tercüme eserler olarak tasnif edilmektedir. Türün Türk İslam edebiyatı sahasında yapılan manzum tercümelerinde genellikle İmâm-ı Âzam Ebû Hanîfe’nin el-Fıkhu’l-Ekber ve el-Vasıyye, Hızır Bey’in Kasîde-i Nûniyye, Birgivî’nin Vasiyetnâme, Molla Câmî’nin Îtikadnâme ve özellikle de Ali b. Osman el-Ûşî’nin Kasîde-i Emâlî adlı eserleri esas alınmıştır. Kasîde-i Emâlî’nin manzum Türkçe tercümelerinden biri de 19. asır Mekteb-i Sultânî muallimlerinden Yanyalı Hafız Refîʽ Efendi’nin Kasîde-i Emâlî Tercüme-i Manzûmesi’dir. Çalışmada ilk olarak akâid ve İslam akâidine dair telif edilen eserler ile Osmanlı edebî sahasındaki akaidnâme örnekleri üzerinde durulacaktır. Akabinde el-Ûşî ve meşhur eseri Kasîde-i Emâlî hakkında muhtasar bilgiler verilecektir. Daha sonra Hafız Refîʽ Efendi’nin hayatı, eserleri ve tasavvufî şahsiyeti ile ilgili tespitler aktarılarak, Kasîde-i Emâlî Tercüme-i Manzûmesi’nin şekil ve muhteva özellikleri ile İzzî’nin Kasîde-i Emâlî Tercümesi arasındaki benzerlikler ele alınacaktır. Son olarak ise eserin transkripsiyonlu metni verilecektir. Bu çalışma ile dinî-didaktik edebiyatın önemli türlerinden olan manzum akâidnâmeler üzerine yapılacak araştırmalara katkı sunulması hedeflenmektedir. Çalışmanın bir diğer amacı da Hafız Refîʽ Efendi hakkında yapılacak çalışmalara kapı aralamaktır.

Anahtar Kelimeler: