Özet:

Politik iktisadın kategorilerinin gerçekliğinin nerede aranması gerektiği sorusu, kavramsal bir analizi gerekli kılmaktadır. Bu kavramsal analiz yapılmadığında, bu kategoriler, “kendinde şeyler” olarak ele alınmakta, bu kategorileri var eden toplumsal süreçler anlaşılamamaktadır. Bu tür bir yaklaşımın doğrudan sonuçlarından biri, politik iktisadın kategorilerinin ebedileştirilmesi, bunları var eden tarihsel koşulların özgüllüğünün göz ardı edilmesidir. Böylelikle, politik iktisadın konusunu oluşturan üretim ilişkileri, tek toplumsal biçim olarak görülmektedir. Marx’ın politik iktisadın eleştirisi, bu kategorilere ilişkin kavramsal bir analiz temelinde, bunların tarihsel niteliklerini ortaya koymaktadır. Ancak daha geniş bir çerçevede Marx, konuyu, öz-biçim diyalektiği içinde ele almakta, bu kategorileri ortaya çıkaran üretim ilişkilerini analiz etmektedir. Böylelikle, politik iktisadın kategorilerinin neyin biçimi olduğu sorusunu merkeze alarak, bu biçimin ifade ettiği özü ortaya çıkarmayı hedeflemektedir. Marx’a göre, toplumsal kategoriler, kendinde şeyler değildir ve belirli bir öznelliği, bu öznelliği ortaya çıkaran toplumsal ilişkileri varsayar. Mevcudiyetleri bu öznellikle bağlantılı olarak tanımlı olan kategorilerin toplumsal süreçlerle bağıntısının kurulması, bu öznelliklerce belirlenmiş çerçevenin dışına çıkılması demektir. Böylelikle bu eleştirel yaklaşım, özneyi kendi tarihselliğinin ötesine taşınmasının aracı olmaktadır.

Anahtar Kelimeler: