Abstract:

VIII. yüzyılın başlangıcından itibaren Müslüman coğrafyacılar, diğer birçok yerlere ek olarak, Ağrı Dağı hakkında az da olsa bir takım bilgiler vermişlerdir. Bu çalışmada, klasik coğrafya kitaplarının Ağrı Dağı, ve onunla ilgili olduğu kadarıyla Cudi Dağı hakkında verdikleri bilgiler sunulmuştur. Bunlara, orta çağdaki batılı bazı seyyahların ve modern araştırmacıların konu hakkında vermiş oldukları bilgiler de ilave edilmiştir. Bu sebeple klasik bilgilerin ışığında modern iddiaların karşılaştırılmasına imkân bulunmuş ve aşağıdaki sonuçlar elde edilmiştir. 1. Klasik coğrafya eserlerinde Büyük ve Küçük Ağrı dağları, ‘Cebelu’lHâris’ ve Cebelu’l- Huveyris’ olarak geçmektedir. 2. el-Hâris dağı çok yüksek, tepesine çıkılması imkânsız ve karlıdır. Yerleşime uygun olmamakla birlikte, çevre halkı el-Hâris veya el-Huveyris dağının eteklerindeki ormanların odun ve hayvanlarından istifade ederler. 3. Nuh Peygamberin gemisinin karaya oturduğu yer ‘Cudi’ dağıdır. Cudi dağı da Musul bölgesinde ‘Cezirutu İbni Ömer’dedir. 4. Nuh Peygamber ve çocuklarının inşa ettiği ‘Semânîn’ köyü, Cudi dağı eteklerindedir. 5.’ Karda’ (Gordyene= Süryanice: Kardu, Ermenice: Kordukh) bölgesi, Cudi dağının bulunduğu yerdir. 6. Örnek aldığımız Batılı seyyahların ifadelerinin, Ermeni-Hıristiyan inanç ve geleneklerine uygun olarak kaleme alındığı müşahede edilmektedir.

Keywords: