Citation Number
4
Views
20
Downloands
3
Ebū Ḥanīfe, yaşadığı dönemden itibaren çok fazla tenkide muhatap olmuş bir alimdir. Ṭabaḳāt-ricāl gibi biyografik kaynaklarda bu türden tenkitlere fazlaca tesadüf etmek mümkündür. Genellikle Ehl-i hadis tarafından dile getirilen bu tenkitlerde onun reʾy odaklı fıkıh anlayışının öne çıkarıldığı görülmektedir. Bu durum Ḥanefīler nezdinde zamanla Ebū Ḥanīfe’nin bu eleştirilerin muhatabı olmaktan çıkarılması yönünde bir çabayı beraberinde getirmiştir. Memlūk dönemi Ḥanefī alimlerden İbn Ebī’l-Vefāʾ Muḥyīddīn ʿAbdulḳādir el-Ḳuraşī’nin (ö.775/1373) el-Cevāhiru’l-Muḍiyye fī Ṭabaḳāti’l-Ḥanefiyye adlı eserinin mukaddimesinde yer verdiği Ebū Ḥanīfe biyografisi bu türden bir çabaya örnek oluşturmaktadır. Ḥanefī ulemasına dair müstakil olarak yazılmış en eski ve hacimli eserlerden kabul edilen bu eserde el-Ḳuraşī’nin Ebū Ḥanīfe’yi nasıl takdim ettiği, hangi yönlerini ve niteliklerini ön plana çıkardığı, dayandığı referansları ve en nihayetinde okuyucuya nasıl bir Ebū Ḥanīfe portresi çizdiği, bu makalenin temel problematik alanını oluşturmaktadır. Bu kapsamda el-Ḳuraşī’nin ne söylediğinin yanında neyi nasıl ve neden söylediği ve vurgulamak istediği tahlil edilmiş, ortaya koyduğu Ebū Ḥanīfe profilinin özgün yönleri ile kendinden önceki kaynaklarda (özellikle ṭabaḳāt-ricāl türü biyografik eserlerde) sunulan Ebū Ḥanīfe’den farkı ele alınmıştır. Araştırmada el-Ḳuraşī’nin kendinden önceki yaygın Ebū Ḥanīfe tasavvurlarından farklı bir biyografi inşa etmeye çalıştığı sonucuna varılmıştır; o, fakih kimliğiyle öne çıkan, reʾyiyle maruf bir Ebū Ḥanīfe yerine hadis rivayetinde ve cerḥ-taʿdīl’de yetkin “muhaddis bir Ebū Ḥanīfe” inşa etmeye odaklanmış görünmektedir. Onun böyle bir Ebū Ḥanīfe takdiminin nedenleri, içinde bulunduğu Memlūk Mısır’ındaki ilmî ve mezhebî vaziyetle olan irtibatı dikkate alınarak incelenmiştir. Makalenin mevcut haliyle, hadis alanı başta olmak üzere İslami ilimlerin teşekkülünde ön plana çıkan alimler/şahıslar ve raviler hakkındaki malumatın ve rivayetlerin kaynağı olan literatürün nasıl okunması ve anlaşılması gerektiği yönündeki tartışmalara Ebū Ḥanīfe biyografisi örneği üzerinden mütevazı bir katkı sunacağı düşünülmektedir.
Abū Ḥanīfa has been seriously and repeatedly censured from various angles starting during his lifetime. One can easily come across these criticisms in biographical literature such as the ṭabaqāt and rijāl works. It may be observed that it is his raʾy-centered jurisprudence that is brought to the fore in the criticisms mostly pronounced by Ahl al-ḥadīth. Ḥanafīs have struggled to respond to the attacks on Abū Ḥanīfa through various strategies. One particular strategy was employed by Ibn Abī al-Wafāʾ Muḥyī al-Dīn ʿAbd al-Qādir al-Qurashī (d.775/1373) in the concise biography of Abū Ḥanīfa found in the introductory section of his al-Jawāhir al-Muḍiyya fī Ṭabaqāt al-Ḥanafiyya, one of the most voluminous biographical works dedicated to Ḥanafī jurists. In this article, I focus on how al-Qurashī presents Abū Ḥanīfa in his work: I discuss which aspects and qualities of Abu Ḥanīfa he highlights, what his sources for the biography are, and what kind of an Abū Ḥanīfa portrait he eventually depicts for his readers. I try to identify the original aspects of al-Qurashī’s biography by comparing it with how Abū Ḥanīfa is portrayed in earlier biographical entries (especially those found in ṭabaqāt-rijāl works). I conclude that al-Qurashī attempted to construct a biography significantly different from earlier perceptions of Abū Ḥanīfa: instead of presenting him as a great faqīh famous with his legal thinking and argumentation (raʾy), he chose to portray him as a muḥaddith, well-versed in ḥadīth transmission and rijāl criticism (al-jarḥ wa-l-taʿdīl). Why al-Qurashī preferred to do this is furthermore discussed in the context of the intellectual and socio-cultural milieu of the Mamlūk Egypt. One final goal of the article is to demonstrate through the example of Abū Ḥanīfa how and why the perception and presentation of influential figures of the Islamic tradition are shaped and reshaped according to the developments, changes, and needs in the historical process.
Field : İlahiyat
Journal Type : Ulusal
Article Detail 
Citation Owners
Similar Articles
Download PDF
Journal Information
Listen Paper
Print This Page
Share
Mendeley
