Abstract:

Bir dilin anlam zenginliğinin göstergelerinden biri de o dildeki deyimsel yapılardır. Türkçe deyim varlığı bakımından oldukça zengin bir dildir. Divan şairleri Türkçe deyimlerin anlam ve çağrışım zenginliğinden sık sık istifade etmiştir. Bu deyimlerden büyük bir kısmı günümüzde de kullanılmakla birlikte bir kısmı kullanımdan düşmüştür. Bu makalede bugün deyim sözlüklerinde yer almayan ancak divan şiirinde çok sayıda örneği görülen “iş asmak” deyiminin anlam özellikleri üzerinde durulmuştur. Deyimin yapısı, olumsuz şekli, önüne aldığı farklı yapılarda hangi anlam katmanlarına sahip olduğu; bu deyimi divan şairlerinin hangi anlam çerçevesinde kullandığı örneklerle izah edilmiştir. Deyimin kaynağı ve çıkış noktası üzerine tespitler yapılmıştır. Böylece bir yandan deyim sözlüklerine girmemiş bu deyimin varlığına dikkat çekilmiş ve anlam çerçevesi çizilmiş, bir yandan da divan şairlerinin sanat ve estetik anlayışları ile Türkçeyi kullanmadaki ustalıkları ortaya konmuştur.

Keywords: