Abstract:

Yaşadığı devirde siyasi, sosyal ve kültürel anlamda değişimlere ve ciddi kırılmalara şahit olan Reşat Nuri Güntekin,  bu sıkıntılı sürecin sancılarını eserlerine de yansıtır. Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e uzanan yazma serüveniyle siyasi gelişmelerin ve toplumsal krizlerin yarattığı kaotik ortam, yazara toplumsal bir sorumluluk yükler. Reşat Nuri Güntekin hem yetiştiği sosyal çevreden hem aldığı eğitimden hem de dönemin toplumsal şartlarından sıkça beslenir. Yararlandığı bu kaynaklardan yola çıkarak oldukça hacimli eserler meydana getirir ve tiyatro, hikâye, roman, gezi yazısı gibi pek çok türde edebî eserlere imza atar. Çeşitli konuları, eserlerinin kurgusuna taşıyarak çok geniş bir yazma yelpazesiyle okurun karşısına çıkar. Yazar, devrindeki toplumsal bunalımlara/krizlere ayna tutarak romanlarını kaleme alırken, roman kişilerini de genellikle toplumun ıslahı için mücadele eden ideal kişilikler olarak tasarlar. On dokuz roman kaleme alan yazar, tematik bir zenginlikle kurguladığı eserlerinde neredeyse toplumun her kesiminden ve birbirinden renkli kişiliklere yer verir. Romanlarındaki karakterleri tasarlarken onlara çeşitli misyonlar yükler. Onun roman karakterlerinin bazıları toplumu ıslah etmeye çalışan idealize edilmiş kişiliklerdir. İdealize edilen kahramanların önemli özelliklerinden biri de eğitimli olmalarıdır. Reşat Nuri Güntekin’in genellikle eğitimli olan roman karakterlerinin okuma pratikleri de dikkat çekicidir. Neredeyse bütün romanlarında karakterlerinin okuma pratiklerine geniş bir şekilde yer veren yazarın bu okuma pratiklerini neye göre şekillendirdiği önem arz eder. Bu çalışmada, yazarın romanlarındaki kadın ve erkek karakterlerin ne okudukları ve okuma pratiklerini şekillendiren unsurların ne olduğunun tespiti amaçlanmaktadır.

Keywords: